Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son. Ảnh: VGP/Minh Khôi
Thưa Bộ trưởng, nhiều người cho rằng dường như có nhiều sơ hở trong các khâu từ biên tập, kiểm duyệt, in ấn phát hành sách tham khảo. Những sơ hở này có thể khiến các đối tượng xấu nếu muốn sẽ dễ dàng lợi dụng để nhồi nhét những nội dung không phù hợp vào các trang sách. Xin Bộ trưởng cho biết ý kiến về vấn đề này?
Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son: Trong năm 2012 và 3 tháng đầu năm 2013, Bộ Thông tin và Truyền thông, cụ thể là Cục Xuất bản, đã xử lý sai phạm của 51 xuất bản phẩm của 27 nhà xuất bản có những cuốn sách có nguồn gốc từ nước ngoài, như sách tham khảo chương trình vừa nêu, dẫn chứng những hình ảnh không phù hợp như cờ nước ngoài đáng lẽ ra là cờ Việt Nam, rồi những cuốn sách sai phạm khi in hình ảnh chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc có những sai sót.
Trước hết nói về hoạt động của nhà xuất bản. Ngay trong Luật Xuất bản hiện hành ghi rất rõ trong hoạt động liên kết chỉ được liên kết khâu in và phát hành, không được liên kết khâu xuất bản, đặc biệt khâu biên tập bản thảo. Nhưng trong thời gian vừa qua có một số Giám đốc, Tổng Biên tập không thực hiện đầy đủ quy định này, dẫn đến một số đối tác liên kết lấn sân vai trò trách nhiệm của Giám đốc, Tổng Biên tập nhà xuất bản, họ đưa vào những nội dung không đúng mà không bị xem xét để đưa ra khi ký phát hành, khi ký quyết định phê duyệt bản thảo cũng như phát hành không được kiểm tra kịp thời hoặc không thực hiện nộp lưu chiểu đúng quy định, dẫn đến có sai sót.
Hoặc sai sót nữa là từ biên tập viên do trình độ hạn chế hoặc do trách nhiệm còn yếu trước những vấn đề nhạy cảm về biên giới chủ quyền lãnh thổ dẫn đến có sai phạm. Một nguyên nhân nữa là vai trò trách nhiệm của cơ quan chủ quản nhà xuất bản gần như khoán trắng công việc đó cho các nhà xuất bản.
Nói đến công tác quản lý xuất bản là trách nhiệm của của cả Bộ Giáo dục và Đào tạo lẫn Bộ Thông tin và Truyền thông. Tuy nhiên nhiều ý kiến thắc mắc đâu là trách nhiệm cụ thể của từng Bộ, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son: Trách nhiệm xuất bản những sách báo, đặc biệt là sách tham khảo, là trách nhiệm trước hết là của Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Từ năm 1999, Bộ Văn hóa - Thông tin và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký kết và phối hợp thực hiện Thông tư liên tịch số 35 quy định việc xuất bản và phát hành sách tham khảo dùng cho học sinh trong trường phổ thông.
Trong đó quy định rõ trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo là chỉ đạo nội dung, thẩm định nội dung và hướng dẫn sử dụng sách tham khảo bổ trợ sách giáo khoa trong trường phổ thông. Trách nhiệm Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông) là trách nhiệm thực thi quản lý nhà nước trong phát hành sách tham khảo cho các các em học sinh trong trường phổ thông. Những chế tài của Thông tư 35 trong thời gian dài từ năm 1999 đến nay có những thay đổi trước sự phát triển của hoạt động xuất bản. Cho nên trong thời gian tới chúng tôi sẽ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét, bổ sung, cập nhật những yêu cầu mới theo hướng thay đổi Thông tư 35 bằng Thông tư mới, chế tài những nội dung mà hai Bộ cần quan tâm, góp phần nâng cao nội dung sách tham khảo cho học sinh phổ thông.
Trong phạm vi thẩm quyền, thời gian tới Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ có biện pháp như thể nào để sử lý sai phạm đặc biệt liên quan sách tham khảo, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son: Khi phát hiện những sai phạm trên, Bộ đã chỉ đạo Cục Xuất bản có hoạt động cụ thể như thực thi theo quy định pháp luật để ngăn chặn các hoạt động này. Ví dụ thông báo cho các nhà xuất bản có ấn phẩm sai phạm kịp thời giải trình sai phạm này và đưa ra giải pháp khắc phục, đồng thời chỉ đạo cơ quan thanh tra của Bộ cũng như Sở Thông tin và Truyền thông tại các tỉnh thành địa phương và trên địa bàn có xuất bản sản phẩm sai phạm để kịp thời xử lý theo đúng quy định trình tự pháp luật. Đồng thời, thông báo cho các cơ quan chủ quản nhà xuất bản. Các cơ quan này cũng phải có trách nhiệm trong việc xem xét đánh giá lại hoạt động của nhà xuất bản đặc biệt nhà xuất bản có sai phạm. Đồng thời, yêu cầu cơ quan chức năng, các cấp chính quyền và đặc biệt các địa phương vào cuộc cùng Bộ Thông tin và Truyền thông thanh tra, kiểm tra, giám sát kịp thời để phát hiện ngăn ngừa sai trái trong hoạt động xuất bản, đặc biệt ngay từ khâu khai thác bản thảo.
Thưa Bộ trưởng, dư luận quan tâm Luật Xuất bản năm 2012 có điểm gì mới có thể hạn chế tối đa sai phạm trong xuất bản?
Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son: Luật Xuất bản năm 2012 có một số điểm mới so với luật cũ. Cụ thể, thứ nhất đã quy định rõ tiêu chuẩn, quyền hạn, trách nhiệm và nghĩa vụ của Giám đốc, Tổng Biên tập cũng như của nhà xuất bản; quy định về việc cấp chứng chỉ và thu hồi chứng chỉ của biên tập viên để nâng cao vai trò trách nhiệm của biên tập viên trong thực thi hoạt động xuất bản. Thứ hai, chế tài rõ những nội dung phương thức, hình thức liên kết và trách nhiệm pháp lý trước pháp luật của bên liên kết khi xảy ra sai phạm trong hoạt động xuất bản. Thứ ba thêm một số hình phạt bổ sung đó là ngừng hoạt động hoặc thu hồi giấy phép chứng chỉ hành nghề đối với tổ chức, cá nhân khi có sai phạm và đưa ra những quy định chặt chẽ với mức cao hơn khi phát hiện hoạt động in lậu, in nối bản không đúng quy định, không những chỉ phạt hành chính ở mức cao mà nếu nghiêm trọng còn xử lý hình sự.
