Trong công hàm đề ngày 23-7 gửi lên Liên Hiệp Quốc (LHQ), Úc nhấn mạnh động thái này là để thể hiện rõ quan điểm của Úc đối với 6 công hàm và công thư Trung Quốc đã gửi lên LHQ từ tháng 12-2019.
Nội dung các công hàm và công thư của Trung Quốc đều khẳng định Bắc Kinh "có chủ quyền đối với quần đảo Tây Sa và Nam Sa cùng các vùng biển liên quan" - cách Trung Quốc gọi Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
Đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực xâm chiếm và xây dựng, cải tạo trái phép - Ảnh: AFP
"Chính phủ Úc bác bỏ tất cả các yêu sách của Trung Quốc trái với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS), cụ thể là các yêu sách vùng biển không tuân thủ quy định công ước về đường cơ sở, các vùng biển và phân loại những thực thể", Úc nhấn mạnh trong công hàm ngày 23-7.
Yêu sách "Tứ Sa" và đường 9 đoạn "không có giá trị"
Công hàm Úc nhấn mạnh cái gọi là quyền lịch sử và quyền hàng hải "đã được thiết lập từ lâu" mà Trung Quốc đưa ra để biện minh cho đường 9 đoạn là "trái với UNCLOS" và "vô giá trị".
Canberra khẳng định phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài thành lập theo phụ lục VII UNCLOS đã làm rõ điều này. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay Trung Quốc vẫn phớt lờ, thậm chí gọi tòa án và phán quyết của tòa là "bất hợp pháp".
"Không có cơ sở pháp lý nào để Trung Quốc vẽ đường cơ sở thẳng nối các điểm ngoài cùng của các thực thể hoặc nhóm đảo trên Biển Đông, bao gồm xung quanh cái gọi là 'Tứ Sa' hay 'thềm lục địa' hay các quần đảo xa bờ.
Úc phản đối các yêu sách đòi hỏi vùng nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa dựa trên đường cơ sở thẳng kiểu đó", công hàm của Úc nhấn mạnh.
Đường cơ sở thẳng Trung Quốc tự vẽ ở quần đảo Hoàng Sa là không có cơ sở pháp lý và trái với UNCLOS - Ảnh chụp màn hình
Không chỉ bác bỏ, Úc còn dẫn luật để chứng minh đường cơ sở thẳng mà Trung Quốc tự vẽ ở Hoàng Sa của Việt Nam là trái với UNCLOS.
"Đường cơ sở thẳng theo điều 7 của UNCLOS chỉ được áp dụng trong một số trường hợp nhất định. Hơn nữa, điều 47 của UNCLOS đã quy định đường cơ sở quần đảo chỉ được áp dụng cho các quốc gia quần đảo như định nghĩa đã nhắc tới trong điều 46", công hàm Úc lập luận.
Úc tiếp tục chỉ rõ trong trường hợp không đáp ứng được các điều kiện trên, "quốc gia phải vẽ đường cơ sở bình thường theo điều 5 UNCLOS, kể cả đối với các đảo".
Theo các chuyên gia, việc Bắc Kinh tự ý nối 28 điểm ở Hoàng Sa là để đòi hỏi vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý xung quanh và củng cố yêu sách "Tứ Sa". Về bản chất, yêu sách này hay đường 9 đoạn cũng như nhau khi chiếm từ 80-90% diện tích Biển Đông.
Yêu sách "Tứ Sa" mà Trung Quốc đưa ra gồm "Đông Sa, Tây Sa, Nam Sa và Trung Sa" - cách Bắc Kinh gọi quần đảo Đông Sa đang do Đài Loan quản lý, Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
Riêng "Quần đảo Trung Sa" mà Trung Quốc gọi thực chất là bãi Macclesfield với các thực thể chìm hoàn toàn dưới nước.
Bác bỏ đảo nhân tạo phi pháp
Đề cập tới các đảo nhân tạo trái phép Trung Quốc xây trên những thực thể chiếm đóng ở Trường Sa, Úc khẳng định đá và bãi cạn, bãi chìm vẫn sẽ chỉ là đá và các bãi cạn, bãi chìm. "Các thực thể đã được con người cải tạo không thể hưởng quy chế của đảo tự nhiên".
"Úc bác bỏ các yêu sách của Trung Quốc đối với những vùng biển xung quanh các thực thể lúc chìm lúc nổi hoặc chìm dưới biển không phù hợp với UNCLOS.
Việc xây dựng hoặc các hình thức cải tạo nhân tạo khác không làm thay đổi phân loại của UNCLOS đối với các thực thể này. Không có cơ sở pháp lý để đưa ra các yêu sách vùng biển vượt quá những gì các thực thể này được hưởng theo UNCLOS khi ở trạng thái tự nhiên".
Đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng năm 1988.
Cho dù Trung Quốc đã ngang nhiên cải tạo thành đảo nhân tạo bề thế, Gạc Ma vẫn chỉ được hưởng quy chế của "đá", không phải đảo tự nhiên - Ảnh: CSIS/AMTI
Chính phủ Úc tiếp tục chỉ ra các quy định của UNCLOS để chứng minh đảo nhân tạo không thể là đảo tự nhiên dựa trên khoản 1 điều 121 và khoản 8 điều 60. Tuy nhiên, cũng giống như công thư ngày 1-6-2020 của Mỹ, công hàm Úc không đề cập các thực thể này được hưởng vùng biển rộng bao nhiêu theo UNCLOS.
Khoản 8 điều 60 của UNCLOS quy định: "Các đảo nhân tạo, các thiết bị và công trình không được hưởng quy chế của các đảo. Chúng không có lãnh hải riêng và sự có mặt của chúng không có tác động gì đối với việc hoạch định ranh giới lãnh hải, vùng đặc quyền về kinh tế hoặc thềm lục địa".
Không có "quốc tế" nào công nhận chủ quyền của Bắc Kinh
Công hàm của Úc lưu ý đến một đoạn trong công hàm ngày 17-4-2020 của Trung Quốc. Trong đó Bắc Kinh khẳng định yêu sách chủ quyền đối với Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam "đã nhận được sự công nhận rộng rãi của cộng đồng quốc tế".
"Chúng tôi không chấp nhận điều Trung Quốc nói. Về điều này, xin hãy lưu ý tới các công hàm phản đối số 22/HC-2020, số 24/HC-2020 và số 25/HC-2020 của Việt Nam cũng như công hàm 000192-2020 của Philippines", Chính phủ Úc nhắc khéo.
Việt Nam đã liên tục phản đối các yêu sách phi lý của Trung Quốc thông qua người phát ngôn
Bộ Ngoại giao và phái đoàn đại diện Việt Nam tại các tổ chức đa phương như Liên Hiệp Quốc - Ảnh: TTO
"Chúng tôi quan ngại mạnh mẽ trước tuyên bố của Trung Quốc nói rằng họ đã 'thực thi chủ quyền liên tục và hiệu quả' đối với các thực thể lúc chìm lúc nổi do các thực thể này không thể được xem là một phần cấu thành lãnh thổ quốc gia", công hàm nêu rõ.
Chính phủ Úc tiếp tục kêu gọi Trung Quốc tuân thủ phán quyết năm 2016 về Biển Đông, khẳng định việc Bắc Kinh nói phán quyết không có giá trị ràng buộc là trái với điều 296 và điều 11 trong phụ lục VII UNCLOS.
"Chúng tôi khuyến khích các bên có yêu sách ở Biển Đông, đặc biệt là Trung Quốc, làm rõ các yêu sách vùng biển và giải quyết sự khác biệt bằng biện pháp hòa bình, dựa trên luật quốc tế nhất là UNCLOS 1982", Úc nhấn mạnh cuối công hàm.
