ảnh minh họa
Dù vậy, vẫn có không ít nhầm lẫn giữa các sản phẩm này về cấu tạo, nguyên liệu, cách mà người dùng biến tấu sản phẩm. Đặc biệt, chúng là những sản phẩm liên tục được thảo luận trong nhiều năm gần đây của các cơ quan bộ ngành, những người hút thuốc và cộng đồng.
Thuốc lá thế hệ mới: hệ thống đóng ít nguy cơ hơn hệ thống mở
Cả hai sản phẩm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử đều nằm trong nhóm thuốc lá thế hệ mới và có điểm chung là điều không có quá trình đốt cháy như thuốc lá điếu nên hàm lượng các chất gây hại và cũng là nguyên nhân gây ra ung thư do hút thuốc lá bao gồm carbon monoxide (khí than), nitrosamines, nhựa thuốc lá…, được các nghiên cứu khoa học kết luận là rất thấp.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm chung, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử còn có những khác biệt khá rõ rệt, cụ thể như sau:
* Về nguyên liệu có trong sản phẩm: thuốc lá làm nóng bao gồm 2 phần, thiết bị làm nóng và sản phẩm thuốc lá đặc chế. Thuốc lá làm nóng sử dụng nguồn điện của thiết bị làm nóng để làm nóng nguyên liệu thuốc lá khô, tạo ra khí hơi aerosol (không phải khói, không có các hạt phân tử chất rắn) có chứa nicotin. Lượng nicotin của thuốc lá làm nóng tương tự lượng nicotin trong thuốc lá điếu.
Cơ chế hoạt động của thuốc lá làm nóng là cơ chế đóng. Có nghĩa là, hệ thống sẽ tự động thiết lập nhiệt độ vừa đủ để giải phóng nicotin cũng như không để xảy ra quá trình đốt cháy. Nicotin có trong sản phẩm cung cấp cho người dùng sẽ thuộc sự kiểm soát của nhà sản xuất, người sử dụng không thể phối trộn thêm hóa chất vào sản phẩm thuốc lá đặc chế hoặc tự thay đổi cấu tạo được cung cấp bởi nhà sản xuất.
* Thuốc lá điện tử chia làm hai loại: Hệ thống đóng và hệ thống mở. Cả hai hệ thống này đều không có nguyên liệu thuốc lá như thuốc lá làm nóng, mà cơ chế của hai hệ thống này là làm bay hơi dung dịch tinh dầu có chứa hoặc không chứa nicotin. Trong bộ sản phẩm được cung cấp cho người dùng, thuốc lá điện tử thuộc hệ thống mở, sẽ bao gồm thiết bị làm nóng dung dịch, ống dung dịch đã được quy định cụ thể về lượng nicotin cho phép. Hàm lượng nicotin sẽ do chính phủ tại nước sở tại quy định. Người dùng không thể tự ý thêm tinh dầu, liều lượng nicotin, hương liệu hay pha trôn các chất từ bên ngoài vào hệ thống. Họ chỉ có thể thay thế ống dung dịch tinh dầu cho mỗi lần sử dụng.
Trong khi đó, thuốc lá điện tử với hệ thống mở thì rủi ro nhiều hơn. Người dùng có thể tự pha chế thêm hóa chất mua sẵn từ ngoài vào trong lọ tinh dầu và sau đó cho tinh dầu vào trong thiết bị làm nóng để tạo ra khí hơi aerosol để sử dụng. Chính vì sự lỏng lẻo trong cấu tạo của sản phẩm nên đã tạo ra nhiều hệ luỵ nguy hiểm cho sức khoẻ nếu các chất được người sử dụng thêm vào là ma tuý, cần sa... hoặc các tinh dầu “chợ đen”, vốn là nguyên nhân gây ra hàng loạt các vụ ngộ độc gần đây.
Thuốc lá thế hệ mới (hệ thống đóng) được FDA công nhận phù hợp sức khỏe cộng đồng
Đến nay, Cục quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép một số sản phẩm thuốc lá thế hệ mới thuộc hệ thống đóng, bao gồm: thuốc lá làm nóng và cả thuốc lá điện tử hệ thống đóng với các tinh dầu thuốc lá được phép lưu hành và công bố phù hợp với sức khỏe cộng đồng.
Quyết định này của FDA dựa trên kết quả đã thẩm định sản phẩm về mặt cấu tạo, mức độ hiểu biết của các đối tượng về nguy cơ sản phẩm, khả năng thu hút giới trẻ là rất thấp, cũng như cân nhắc giữa lợi ích lớn hơn nguy cơ. Quyết định này của FDA không đồng nghĩa với việc khuyến khích hút thuốc, so với việc tiếp tục hút thuốc lá điếu, thì chuyển đổi sang các sản phẩm có hàm lượng các chất gây hại thấp hơn vẫn tốt hơn. Mặt khác, kết luận của FDA cũng giúp cho các nước mà những sản phẩm này đang hiện diện, sẽ có những cơ sở khoa học tham khảo tin cậy trước khi đưa ra quyết định kiểm soát các mặt hàng này tại nước sở tại.
Hiện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), FDA Hoa Kỳ cùng nhiều tổ chức y tế các nước khác cho rằng thuốc lá điếu thông thường là sản phẩm có mức độ gây hại cao nhất, so với thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử. Vì vậy, các chuyên gia y tế quốc tế cho rằng cần quản lý các loại sản phẩm theo chuỗi nguy cơ. Điều này có nghĩa các sản phẩm gây hại nhất cần được quản lý nghiêm ngặt và chặt chẽ hơn so với những sản phẩm đã được khoa học xác định là giảm tác hại.
Tại Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử có mặt nhiều năm nay thông qua thị trường chợ đen và được sự quan tâm, thảo luận thường xuyên từ các bộ ngành. Theo thống kê, đã có hàng trăm ngàn người sử dụng các mặt hàng này cũng như thiết lập các diễn đàn, hội nhóm để trao đổi, thảo luận và mua bán. Hầu hết nguồn hàng đều đến từ Trung Quốc, một số sản phẩm thuốc lá làm nóng đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản thông qua đường xách tay. Trong bối cảnh thiếu cơ chế quản lý, chưa được kiểm soát chặt chẽ nên nhiều mặt hàng lậu đã và đang tạo ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến người dùng. Điều này không chỉ gây ra tác động xấu đến sức khỏe cộng đồng, người hút thuốc có nhu cầu tìm kiếm các sản phẩm ít tác hại hơn, mà còn tạo ra những nhầm lẫn sai lệch về thuốc lá thế hệ mới.
Vì vậy, việc sớm có hướng dẫn từ chính phủ, các cơ quan ban ngành đối với mặt hàng này sẽ giúp cho những người hút thuốc nói riêng, xã hội nói chung được yên tâm hơn khi mọi nhu cầu chính đáng của họ được bảo vệ bởi pháp luật. Bởi vì, đến nay thuốc lá vẫn là ngành hàng kinh doanh hợp pháp, nên những sản phẩm “thuốc lá” với hàm lượng các chất gây hại thấp hơn, lựa chọn tốt hơn cho người hút thuốc càng cần phải được ưu tiên hướng dẫn và thúc đẩy thực thi để quyền lợi hợp pháp người dân được bảo đảm, dù đó là người hút thuốc hay bất kỳ ai trong xã hội.
