ảnh minhn họa
Mặc dù chưa được cơ quan chức năng nào cấp phép cũng như giám sát chất lượng, song việc kinh doanh thuốc lá điện tử vẫn diễn ra tràn lan trên các trang mạng xã hội. Chỉ cần gõ cụm từ “thuốc lá điện tử” hay “thuốc lá điện tử tại Vinh” thì Facebook sẽ cho ra hàng trăm trang kinh doanh hay hội, nhóm thuốc lá điện tử. Thậm chí còn có cả hội, nhóm sử dụng thuốc lá điện tử mang tên “Pod chill Vinh” hay “Tổng Pod chill tại Vinh”… với hàng ngàn thành viên, chia sẻ các trải nghiệm cũng như độ “phê” của từng loại thuốc.
Mỗi loại thuốc lá tuỳ vào khối lượng và độ nặng, nhẹ khác nhau mà có giá bán cũng khác nhau. Trong đó, giá bình quân mà các đối tượng rao bán trên các mạng xã hội là từ 250.000 - 400.000 đồng/điếu. Ngoài ra, còn có những loại thuốc lá quấn tay (thuốc lá vui), nhiều hương vị khác nhau có giá từ 50.000 đồng/điếu.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, thuốc lá điện tử xâm nhập vào địa bàn Nghệ An trong vòng 4-5 năm lại nay. Không giống như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử có nhiều loại, nhiều bộ phận cấu thành. Người dùng sử dụng đầu hút sau đó đổ tinh dầu vào sử dụng. Cũng có những loại đầu hút và tinh dầu được gắn sẵn với nhau, sử dụng sau một thời gian là vứt bỏ.
Theo Nghị định 76 ngày 22/10/2001 về hoạt động sản xuất và kinh doanh thuốc lá của Chính phủ thì tất cả các hoạt động nhập khẩu và tiêu thụ sản phẩm thuốc lá sản xuất ở nước ngoài trên thị trường Việt Nam đều là hành vi bị nghiêm cấm. Vì là hàng cấm nhập khẩu nên thuốc lá điện tử và các bộ phận của thuốc lá điện tử hiện nay chủ yếu được buôn bán lén lút.
Thiếu tá Hồ Tuấn Anh – Đội phó Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về Kinh tế - Chức vụ, Công an TP.Vinh cho biết: Qua nắm bắt tình hình, thuốc lá điện tử thẩm lậu vào địa bàn Nghệ An chủ yếu có 3 loại. Loại 1 là Vape (được gọi là Vết), đây là một dạng thuốc lá điện tử sử dụng tinh dầu. Người dùng phải mua 1 chiếc máy, sau khi hút hết thì tiếp tục đổ tinh dầu vào để sử dụng. Loại này thường được nhiều đối tượng dùng để cai thuốc lá hoặc thử các loại tinh dầu. Loại thứ 2 là loại dạng điếu, có nhiều hương vị khác nhau, mỗi điếu hút được mấy nghìn hơi xong thì vứt bỏ. Loại thứ 3 là Pod Chill, dạng gây ảo giác mạnh nhất.
Cũng theo Thiếu tá Hồ Tuấn Anh, hiện nay chưa có văn bản, quy định nào cho phép kinh doanh, buôn bán thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, vì lợi nhuận nhiều đối tượng thường lợi dụng phân tách các bộ phận khác nhau của thuốc lá điện tử rồi đem về bán trên thị trường Nghệ An, trong đó chủ yếu là tại TP.Vinh hay các thị trấn, thị xã.
Theo số liệu từ Công an TP. Vinh, từ năm 2020 đến nay đơn vị này đã bắt quả tang và thu giữ hàng nghìn sản phẩm thuốc lá điện tử, tinh dầu và phụ kiện để sử dụng cho thuốc lá điện tử không có hóa đơn, chứng từ kèm theo chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa. Thậm chí có những điểm kinh doanh thuốc lá điện tử được bán lén lút trong quán cà phê, quán ăn nhanh.
Điển hình như vào ngày 23/4/2021, tại một quán cà phê nằm trên đường Phan Chu Trinh (phường Đội Cung, TP. Vinh), lực lượng Công an thu giữ hơn 600 sản phẩm được sử dụng cho thuốc lá điện tử. Đến ngày 7/5/2021, tại cửa hàng kinh doanh đồ ăn nhanh có địa chỉ tại số 72 Nguyễn Thái Học cũng thuộc phường Đội Cung, lực lượng Công an thu giữ 60 sản phẩm thuốc lá điện tử, 20 chai tinh dầu, 10 bao thuốc lá gây ảo giác mạnh.
Từ đầu năm 2022 đến nay, Công an TP. Vinh cũng đã bắt giữ hơn 20.000 điếu thuốc lá điện tử và các sản phẩm phục vụ cho thuốc lá điện tử. Nổi bật nhất là trong tháng 8/2022, Công an TP. Vinh đã bắt giữ đối tượng V.A (sinh năm 1996, trú tại TP. Vinh), tại khu vực bến xe cũ trên địa bàn phường Lê Lợi, khi V.A đang cố gắng tiêu thụ 10.000 điếu thuốc lá điện tử. Ngoài ra, lực lượng chức năng còn kiểm tra và thu giữ 1.000 điếu thuốc lá điện tử Pod chill, 500 điếu thuốc lá vui, hơn 30 bình bóng cười của đối tượng N.V.H tại địa bàn phường Hưng Bình.
Ẩn họa khó lường
Dù buôn bán thuốc lá điện tử trên địa bàn TP.Vinh diễn ra khá lén lút, chỉ công khai trên các trang mạng xã hội cho các cá nhân là thành viên của hội, nhóm. Tuy nhiên, thực tế việc sử dụng gần như được công khai. Tại các quán cà phê, quán ăn vặt hay quán trà sữa, không khó để bắt gặp hình ảnh các bạn trẻ, các em học sinh tụm năm, tụm bảy chuyền tay nhau điếu thuốc lá điện tử, thỉnh thoảng lại nhả thứ khói mùi trái cây, mùi tinh dầu mù mịt lên trời. Không chỉ là học sinh nam, các học sinh nữ cũng sử dụng loại thuốc lá điện tử này khiến cho nhiều người không khỏi bất ngờ.
Mới đây nhất vào ngày 30/10, một clip ghi lại cảnh 3 cháu bé độ tuổi tiểu học tụ tập hút thuốc lá điện tử được cho là trước Chung cư Cửa Tiền Home (phường Vinh Tân, TP.Vinh) đã nhận được rất nhiều bình luận của cộng đồng mạng. Nhiều người tỏ rõ sự bất bình trước việc phụ huynh không quản lý chặt con em mình, để các em sử dụng thuốc lá điện tử một cách ngang nhiên.
Có thể thấy rằng, thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng là mặt hàng không được khuyến khích kinh doanh, sử dụng. Đặc biệt, với thuốc lá điện tử, mặt hàng này không tự sản xuất trong nước mà chủ yếu được thẩm lậu từ nước ngoài. Dù đã bị nghiêm cấm và có chế tài xử phạt rất nghiêm khắc đối với hành vi buôn lậu, buôn bán trái phép hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, thế nhưng các loại thuốc lá điện tử và các sản phẩm được sử dụng cho thuốc lá điện tử như tinh dầu, tẩu hút… vẫn được lén lút buôn bán.
Bác sĩ CK1 Thái Đình Lâm – Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Nghệ An cho rằng: Tất cả các loại thuốc lá đều ảnh hưởng tới sức khoẻ của người sử dụng. Đối với thuốc lá điện tử không chứa các nguyên liệu lá thuốc lá như bình thường, mà thực chất nó là một thiết bị mô phỏng có chứa các loại tinh dầu với đủ loại hương vị bên trong. Nếu như điếu thuốc lá thông thường sẽ sử dụng lửa để đốt cháy thì đối với thuốc lá điện tử sẽ sử dụng điện để đốt cháy chất lỏng bên trong nó. Chất lỏng sau khi được đốt cháy sẽ biến thành một luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống như hút thuốc lá thật.
Đặc biệt, ngoài nicotine là chất có khả năng gây nghiện cao tương tự như ma tuý, thì trong thuốc lá điện tử còn có rất nhiều chất hoá học khác không xác định được rõ ràng, hoặc các kim loại nặng, các phân tử siêu mịn và các thành phần độc hại có thể gây nên ảo giác, khiến người hút mất đi năng lực hành vi. Chưa kể do chủ yếu nhập lậu nên trong điếu hút có thể bị trộn lẫn các chất kích thích, điều này ảnh hưởng rất lớn đến hệ thần kinh trung ương.
Nhiều ý kiến cho rằng, trước khi thuốc lá điện tử có thể gây ra những hậu quả về sức khoẻ, tính mạng thì các bậc phụ huynh, các nhà trường cần phải tăng cường tuyên truyền để các em học sinh, các bạn trẻ hiểu rõ tác hại của thuốc lá điện tử. Bên cạnh đó, các cơ quan như Công an, Quản lý thị trường, Bộ đội Biên phòng, Hải quan cũng cần tăng cường các hoạt động kiểm soát, không để thuốc lá điện tử cũng như các sản phẩm phục vụ cho thuốc lá điện tử thẩm lậu vào thị trường trong bất cứ tình huống hay hình thức nào.
