ảnh minh họa
Ngày 23/11, tại Hà Nội, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về "Thực trạng, thách thức và giải pháp tiêu dùng thuốc lá tại Việt Nam".
Mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá
Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá – Bộ Y tế) cho biết, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương chia sẻ: "25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam; Nghiên cứu của Bệnh viện K cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá chiếm đến 96,8%; Số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao".
Nói về gánh nặng kinh tế do sử dụng thuốc lá, đại diện Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá thông tin, số tiền mua thuốc lá trung bình lên đến 49.000 tỷ đồng; Chi phí điều trị 5 nhóm bệnh trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra chiếm khoảng 1% GDP.
Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều biện pháp để hạn chế sử dụng thuốc lá, trong đó có các chính sách liên quan đến thuế thuốc lá; cảnh báo sức khỏe; cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá; hỗ trợ cai nghiện thuốc lá; xây dựng môi trường không khói thuốc; truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá...
Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nước ta tuy đã giảm nhưng vẫn còn rất cao, đặc biệt là nam giới. Các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện (thuốc lá điện tử, thuốc lá không đốt nóng, thuốc lá hút Shisha). Mức thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp. Việt Nam là nước có mức thuế thu nhập đặc biệt đối với thuốc lá thấp gần nhất trong khu vực ASEAN (chỉ cao hơn Campuchia, Lào và Myanmar) và rất thấp so với các nước phát triển. Khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng, thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi. Hiện nước ta chưa có quy định về việc cấp phép quản lý điểm bán hàng. Cảnh báo sức khỏe trên bao bì sản phẩm thuốc lá từ 2013 chưa thay đổi...
TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho rằng: Không chỉ thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử và các sản phẩm mới đều không an toàn cho sức khỏe, sử dụng nhiều nhất là thanh thiếu niên bởi nó chứa hàm lượng nicotine và chất gây nghiện cao, ảnh hưởng đến não bộ, trí tuệ, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng, những chất được chứng minh gây ung thư và các bệnh tim mạch…
WHO đã, đang tìm mọi cách để ngăn chặn việc thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử, giúp thế hệ tương lai tránh nghiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.
Thông tin về tác hại, nguy cơ gia tăng sử dụng của giới trẻ đối với các sản phẩm thuốc lá mới, Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm, Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho biết: Bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng rất nguy hại. Nó chứa nhiều chất độc như thuốc lá truyền thống, như: Nicotine Glycol, Ethylene Glycol, kim loại chì, bạc, thủy ngân, tích tụ dần gây độc cơ thể như tổn thương phổi cấp dẫn đến tử vong, đặc biệt là thanh thiếu niên sẽ bị mất kiểm soát hành vi, tâm trạng, ảnh hưởng đến trí tuệ, trí não do nicotine ảnh hưởng đến hệ thần kinh; làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá truyền thống và sử dụng đồng thời; gia tăng nguy cơ sử dụng ma túy với thuốc lá điện tử…
Hiện tại, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không được phép nhập khẩu, quảng cáo và bán ở Việt Nam. WHO khuyến cáo nên duy trì và tăng cường các quy định luật pháp hiện tại về cấm nhập khẩu và bán để ngăn ngừa sự gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng trong giới trẻ; đồng thời tăng cường thực thi quy định chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm này.
Không thí điểm các sản phẩm có hại cho sức khỏe
Trình bày tham luận "Một số vấn đề pháp lý liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và đề xuất kiến nghị", do Ths. Trần Thị Trang (Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế) cho biết, thuốc lá mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) được đưa vào Việt Nam chủ yếu qua đường nhập lậu, xách tay…
Các sản phẩm đang được quảng cáo khá phổ biến trên mạng xã hội được sử dụng phổ biến bởi giới trẻ như Facebook, Instagram, Tiktok. Người tiêu dùng có thể dễ dàng mua bất hợp pháp các sản phẩm thuốc lá mới trên Internet, các trang mạng xã hội.
Bà Trần Thị Trang cũng thông tin, hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá chưa có quy định điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bộ Y tế nhất quán quan điểm bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế, dựa trên căn cứ khoa học, điều kiện thực tiễn của Việt Nam; không thí điểm các sản phẩm có hại cho sức khỏe; đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới, bởi các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều là các sản phẩm có hại cho sức khỏe.
“Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái; gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của thanh thiếu niên... Ngoài ra, các sản phẩm thuốc lá mới có nguy cơ cao tiềm ẩn, phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy, các chất gây nghiện đồng thời với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu thông thường…”, Ths. Trần Thị Trang nhấn mạnh.
Theo Ths Trần Thị Trang, việc cấm các sản phẩm thuốc lá mới phù hợp với xu hướng của các nước trong khu vực và trên thế giới và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới và điều kiện Việt Nam: WHO khuyến cáo các quốc gia thành viên ngăn chặn việc bắt đầu sử dụng thuốc lá nung nóng. Việc cho phép thêm thuốc lá mới là đi ngược lại các nguyên tắc giảm cung, giảm cầu của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, Chiến lược quốc gia về Phòng, chống tác hại của thuốc lá và Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá
