Cần đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, có bản lĩnh chính trị, trí tuệ, gương mẫu, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm (Trong ảnh: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí Ủy viên Trung ương tham dự Hội nghị Trung ương 3 khóa XIII)_Ảnh: TTXVN
Quá trình đổi mới từ nhận thức đến hành động của Đảng trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ
Qua mỗi kỳ Đại hội, các quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ ngày càng được thể hiện rõ hơn, sát hợp với yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng đặt ra và mang tính chất nhất quán. Trong đó, quan điểm vừa bảo đảm phát huy dân chủ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, vừa tạo môi trường đổi mới sáng tạo trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ đã có những bước phát triển mới cả về nhận thức và hành động thực tiễn.
Phát huy dân chủ trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ là tiền đề quan trọng để bảo đảm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đi đôi với phát huy trách nhiệm của các cấp ủy và người đứng đầu trong công tác cán bộ. Nội dung phát huy dân chủ trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ được nhấn mạnh trong các văn kiện của Đảng và được bổ sung, hoàn thiện qua các Đại hội thời kỳ đổi mới: “Dân chủ hóa công tác cán bộ bằng những quy chế rõ ràng”(3), “bảo đảm tính dân chủ và tập thể trong công tác cán bộ”(4), “bảo đảm nguyên tắc tập thể, dân chủ đi đôi với phát huy trách nhiệm cá nhân trong công tác cán bộ”(5), “phát huy dân chủ, dựa vào tập thể và nhân dân để tuyển chọn cán bộ”(6).
Từ tổng kết thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo của nhiệm kỳ Đại hội X (2006 - 2010), Nghị quyết Đại hội XI của Đảng chỉ rõ, việc đổi mới công tác cán bộ còn chậm; thiếu cơ chế, chính sách cụ thể để thực sự phát huy dân chủ trong công tác cán bộ, phát hiện và sử dụng người tài. Từ đó, quan điểm phát huy dân chủ trong công tác cán bộ được bổ sung, hoàn thiện thành “mở rộng, phát huy dân chủ phải gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương” và trở thành bài học kinh nghiệm “bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đi đôi với phát huy vai trò, trách nhiệm, tính chủ động của người đứng đầu”(7). Đồng thời, yêu cầu đặt ra là phải phát huy tối đa tiềm năng, sức sáng tạo của đội ngũ cán bộ cho công cuộc phát triển đất nước, như chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đối với công tác cán bộ tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tổ chức xây dựng Đảng năm 2017, triển khai nhiệm vụ năm 2018: “Chuẩn hóa và siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ, nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị và tình hình mới đặt ra, giải phóng được nguồn lực, phát huy tiềm năng, trí tuệ và sức sáng tạo của đội ngũ cán bộ ở mọi ngành, mọi cấp, mọi lĩnh vực”(8).
Từ những quan điểm, chủ trương đúng đắn của Đảng, công tác cán bộ đã có sự chuyển biến rõ nét, ngày càng đổi mới, nền nếp, bám sát các quan điểm, nguyên tắc của Đảng và đạt được nhiều kết quả quan trọng, đáp ứng kịp thời yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế sâu rộng. Thể chế về công tác cán bộ ngày càng được hoàn thiện; các khâu, các bước trong quy trình công tác cán bộ được quy định cụ thể hơn. Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành các quy định, quy chế bảo đảm đồng bộ, liên thông giữa các cấp, các ngành, các khâu của công tác cán bộ.
Đặc biệt, nhiệm kỳ Đại hội XII đã tích cực sửa đổi, bổ sung và ban hành nhiều chủ trương, quy chế, quy định, kết luận để giải đáp những vấn đề thực tiễn đang đặt ra, chấn chỉnh, xử lý kịp thời những hạn chế, yếu kém trong công tác cán bộ; đồng thời, chỉ đạo tiếp tục thực hiện thí điểm một số chủ trương mới về công tác cán bộ; xây dựng, bổ sung, sửa đổi và ban hành mới nhiều quy định, quy chế về đánh giá, quy hoạch, đào tạo, luân chuyển, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử và kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền. Bộ Chính trị đã cụ thể hóa bằng ban hành nhiều quy định(9). Trên cơ sở đó, các cấp ủy, tổ chức đảng tiếp tục cụ thể hóa và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, kết luận, quy định, hướng dẫn của Trung ương. Có thể khẳng định, công tác đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bầu cử, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ đã chuyển biến tích cực theo hướng mở rộng dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch, chính xác, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Số đông cán bộ đã thể hiện tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Nhiều cán bộ tham mưu có khả năng chỉ đạo, điều phối công việc, có khả năng phân tích, tổng hợp và nhạy bén với nhiệm vụ chính trị, có tư duy biện chứng, dám đề xuất, dám chịu trách nhiệm, chủ động, sáng tạo trong công việc, không thụ động, trông chờ, ỷ lại.
Công tác kiểm tra, giám sát ngày càng được chú trọng, tổ chức thực hiện một cách quyết liệt, toàn diện, đồng bộ, có nhiều đổi mới, bảo đảm nguyên tắc không có “vùng cấm”, không có ngoại lệ. Qua kiểm tra, một số cấp ủy viên các cấp, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, thậm chí là cả cán bộ đã từng nắm giữ vị trí cấp cao trong các cơ quan lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, nhiều cán bộ là cấp tướng trong lực lượng vũ trang, đã bị xử lý kỷ luật đúng mức, nghiêm minh. Trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 2.209 cán bộ, đảng viên có liên quan đến tham nhũng; trong đó có 113 cán bộ diện Trung ương quản lý cả đương chức và đã nghỉ hưu(10). Nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp, được dư luận xã hội quan tâm đã được xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật, có tác dụng cảnh báo, răn đe, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và bộ máy nhà nước, góp phần củng cố và nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Những hạn chế nêu trên xuất phát từ một số nguyên nhân sau: 1- Nhận thức về một số chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ chưa sâu sắc, chưa đầy đủ, dẫn tới khi triển khai thực hiện còn lúng túng và thiếu quyết liệt, hiệu quả chưa cao; 2- Phân cấp quản lý cán bộ chưa phù hợp với tình hình thực tế, chưa đi đôi với kiểm tra, giám sát, kiểm soát việc thực hiện; chưa có cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ, sàng lọc cán bộ kỹ càng, chưa kịp thời thay thế cán bộ yếu kém, uy tín thấp; 3- Chưa tạo được cơ chế, chính sách, giải pháp có tính đột phá, đồng bộ để phát huy tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ; 4- Chưa phát huy đầy đủ vai trò giám sát của các cơ quan dân cử; giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.
Định hướng nhiệm vụ trọng tâm về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng
Trước những yêu cầu cấp bách của công tác xây dựng Đảng, Đảng ta xác định “phát huy dân chủ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương đi đôi với tạo môi trường đổi mới sáng tạo trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ” là một trong ba giải pháp đột phá để xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Với quan điểm “công tác tổ chức, cán bộ phải coi là điểm đột phá, là “then chốt” của nhiệm vụ “then chốt”, có liên quan đến sự sống còn của Đảng, vận mệnh của chế độ; sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước”(11), Đại hội XIII của Đảng đã chỉ ra những nội dung định hướng có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ trong thời gian tới; cụ thể như sau:
Một là,tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, phục vụ nhân dân và thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương đi đôi với cải cách tiền lương, chế độ, chính sách đãi ngộ, tạo môi trường, điều kiện làm việc để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phục vụ phát triển, tạo động lực cho cán bộ phấn đấu, rèn luyện, toàn tâm, toàn ý với công việc. Rà soát, sửa đổi, bổ sung chính sách đối với cán bộ, công chức theo hướng khuyến khích cán bộ, công chức nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức công vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ; lấy bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực, hiệu quả thực thi nhiệm vụ để đánh giá, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ. Trong đó, cần nâng cao hiệu quả thực chất công tác đánh giá cán bộ theo hướng xuyên suốt, đa chiều, có tiêu chí và thông qua sản phẩm cụ thể, chất lượng và hiệu quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Chăm lo đào tạo phát triển nguồn nhân lực; có cơ chế bồi dưỡng và trọng dụng nhân tài, cán bộ có năng lực nổi trội; đẩy mạnh việc thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ. Đồng thời, “có cơ chế sàng lọc, thay thế kịp thời những người không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm pháp luật, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp, bị xử lý kỷ luật, không còn uy tín đối với nhân dân”(12). Công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ đòi hỏi phải được thực hiện kịp thời, chặt chẽ, khách quan, thông qua các cơ chế, chính sách phù hợp để sàng lọc, thay thế những cán bộ lãnh đạo, quản lý không hoàn thành nhiệm vụ, không xứng đáng, không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, nhưng cũng không để sót những cán bộ thực sự có đức, có tài. Có cơ chế, quy định cụ thể về việc cho miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ có năng lực hạn chế, uy tín thấp, mắc sai phạm mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm, hết tuổi công tác.
Hai là, xây dựng môi trường văn hóa công sở nhằm phát huy dân chủ, khuyến khích đổi mới sáng tạo, gắn với siết chặt kỷ luật, kỷ cương. Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Chú trọng xây dựng môi trường văn hóa công sở lành mạnh, dân chủ, đoàn kết, nhân văn; đẩy lùi bệnh quan liêu, bè phái, mất đoàn kết, chủ nghĩa cơ hội và thực dụng”(13). Xây dựng môi trường văn hóa công sở lành mạnh, dân chủ, đoàn kết, nhân văn là một nội dung quan trọng, không thể thiếu để tạo động lực cho cán bộ làm việc và cống hiến. Trong môi trường làm việc, lãnh đạo cơ quan, đơn vị, trước hết là người đứng đầu, chú trọng quan tâm, thực hiện dân chủ, tôn trọng ý kiến của cán bộ, đảng viên; các thành viên trong đơn vị luôn đoàn kết, giúp đỡ nhau trong công việc. Để xây dựng được môi trường công sở thực sự tạo động lực đổi mới sáng tạo cho cán bộ, trước hết, đội ngũ lãnh đạo, quản lý các cấp phải thực sự tiên phong, gương mẫu, thực hiện đầy đủ các nguyên tắc và quy chế làm việc trên cơ sở “tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”(14). Tăng cường đoàn kết nội bộ, kỷ luật, kỷ cương; không rơi vào suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; thực hiện nghiêm nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận, quy chế và nội quy của cơ quan, tổ chức, đơn vị; có trách nhiệm báo cáo, giải trình và nhận trách nhiệm khi có yêu cầu. Cơ quan, tổ chức trực tiếp sử dụng cán bộ có trách nhiệm bổ sung, hoàn thiện và thực hiện nghiêm quy tắc đạo đức công vụ, nội quy, quy chế, quy định quản lý cán bộ cả trong và ngoài giờ làm việc để siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý cán bộ; thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện; nắm chắc diễn biến về hoạt động, tâm lý, sinh hoạt của cán bộ và thông tin phản ánh về cán bộ để có biện pháp xử lý kịp thời.
Tiếp tục xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan dân cử và nhân dân trong công tác xây dựng Đảng, nhất là chủ động phát hiện, kịp thời ngăn chặn những sai phạm của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đẩy mạnh xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát trong trao đổi thông tin và tổ chức thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành bảo đảm thực hiện đồng bộ, toàn diện, “tránh chồng chéo, trùng lặp, lãng phí nguồn lực, không hiệu quả”(16) và tránh gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức.
Bốn là,các cấp ủy, tổ chức đảng, các tổ chức, cơ quan trong hệ thống chính trị phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, tổ chức thực hiện đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả các khâu trong công tác cán bộ; rà soát, xây dựng, hoàn thiện các khung tiêu chuẩn, chức danh, vị trí việc làm phù hợp; tuyển dụng đúng người, bố trí đúng việc, tạo môi trường thuận lợi, cơ hội, điều kiện để cán bộ phát huy sở trường, yên tâm công tác, cống hiến, trưởng thành. Cấp ủy, người đứng đầu các cấp phải quán triệt và thực hiện đầy đủ các nội dung trong Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22-9-2021, của Bộ Chính trị, “Về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, vì lợi ích chung”và tiếp tục nghiên cứu, xây dựng những chính sách nhằm khơi dậy mạnh mẽ ý thức trách nhiệm, khát vọng cống hiến, tinh thần đổi mới, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ. Trân trọng, lắng nghe mọi ý tưởng đổi mới, sáng tạo của cán bộ, thường xuyên động viên, khích lệ, tạo cơ chế, môi trường, điều kiện thuận lợi để cán bộ mạnh dạn đề xuất, triển khai ý tưởng đổi mới, sáng tạo vì lợi ích chung. Biểu dương, khen thưởng xứng đáng cho những đóng góp của cán bộ; có cơ chế đặc thù, ưu tiên bố trí, sử dụng cán bộ có tư duy đổi mới, cách làm đột phá, sáng tạo, hiệu quả cao. Song hành với việc mở rộng không gian để cán bộ phát huy tối đa khả năng đổi mới, sáng tạo, cấp ủy, tổ chức đảng cần chú trọng công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, uốn nắn, chấn chỉnh kịp thời những sai sót trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch. Kịp thời ngăn chặn và xử lý nghiêm hành vi lợi dụng việc khuyến khích và bảo vệ cán bộ có tư duy đổi mới, sáng tạo nhằm trục lợi, phục vụ lợi ích cá nhân, “lợi ích nhóm”, dung túng, bao che sai phạm.
Đại hội XIII của Đảng xác định tầm nhìn, định hướng đất nước ta phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI trở thành nước phát triển, có thu nhập cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa với lộ trình phản ánh qua ba cột mốc quan trọng: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp vào năm 2025; là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030; và trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Mục tiêu đó đòi hỏi phải có một đường lối phát triển có tầm nhìn, với tư duy đột phá nhưng linh hoạt, để phát huy tối đa mọi nguồn lực của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, nhất là tiềm năng và sức sáng tạo của đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, năng động, sáng tạo vì lợi ích chung./.
---------------------
(1), (2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021,
t. II, tr. 257, 226
(3) “Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng”, trong sách: Về cán bộ và công tác cán bộ trong thời kỳ đổi mới (Trích văn kiện Đảng), Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2018, tr. 10
(4) “Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa VI tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII”, trong sách: Về cán bộ và công tác cán bộ trong thời kỳ đổi mới (Trích văn kiện Đảng), Sđd, tr. 71
(5) “Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa VII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng”, trong sách: Về cán bộ và công tác cán bộ trong thời kỳ đổi mới (Trích văn kiện Đảng), Sđd, tr. 105
(6) “Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng, tháng 4 năm 2001”, trong sách: Về cán bộ và công tác cán bộ trong thời kỳ đổi mới (Trích văn kiện Đảng), Sđd, tr. 229
(7) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 215
(8) https://nhandan.vn/tin-tuc-su-kien/doi-moi-manh-me-cong-tac-can-bo-dap-ung-yeu-cau-nhiem-vu-chinh-tri-va-tinh-hinh-moi-314967/, ngày 19-1-2018
(9) Quy định số 89-QĐ/TW, ngày 4-8-2017, “Về khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp”; Quy định số 90-QĐ/TW, ngày 4-8-2017, “Về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý” (nay là Quy định số 214-QĐ/TW, ngày 2-1-2020); Quy định số 105-QĐ/TW, ngày 19-12-2017, “Về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử”; Quy định số 132-QĐ/TW, ngày 8-3-2018, “Về việc kiểm điểm và đánh giá, xếp loại chất lượng hằng năm đối với tập thể, cá nhân trong hệ thống chính trị”.
(10) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 208 - 209
(11) Nguyễn Phú Trọng: “Chuẩn bị và tiến hành thật tốt Đại hội XIII của Đảng, đưa đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới”, xem: https://nhandan.vn, ngày 31-8-2020
(12) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 179
(13), (14), (15) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 144, 198, 188
(16) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 190
