Với những tiến bộ hướng tới kết nối Internet phổ cập toàn cầu, việc đầu tư vào công tác đảm bảo an toàn và bảo vệ trẻ em (BVTE) trên không gian mạng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chính phủ nhiều quốc gia trên thế giới đang dần công nhận các mối đe dọa trên không gian mạng đối với trẻ, và một số quốc gia cũng đã thực hiện các bước nhằm ban hành quy định pháp luật cần thiết và triển khai các biện pháp ngăn chặn.
Đồng thời, áp lực cũng đang đè nặng lên ngành công nghệ trong việc đặt vấn đề an toàn trẻ em làm trung tâm của mọi quy trình thiết kế và phát triển, thay vì coi đó là vấn đề thứ yếu.
BVTE là trách nhiệm chung của toàn xã hội, tuy nhiên, đóng vai trò quan trọng nhất là cha mẹ. Cha mẹ cần là những người "gác cổng", áp dụng các biện pháp chủ động với sự hỗ trợ của những công nghệ tiến tiến để có thể bảo vệ các em một cách hiệu quả nhất trước các tác động xấu của không gian mạng.
Chia sẻ về xu hướng công nghệ bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng, bà Đinh Thị Như Hoa, Trưởng phòng Kiểm định, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam, Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cho biết: Hiện nay, có nhiều công nghệ BVTE trên không gian mạng, bao gồm công cụ sẵn có trên Windows, iOS, Android hoặc trên các trình duyệt; công cụ hỗ trợ gồm ứng dụng bảo vệ hỗ trợ và thiết bị mạng bảo vệ giám sát (wifi, gói cước viễn thông); các ứng dụng hỗ trợ phản ánh, kiểm tra, bao gồm Tổng đài quốc gia BVTE 111, mạng lưới ứng cứu BVTE trên môi trường mạng…
Công nghệ bảo vệ trên các hệ điều hành, trình duyệt và ứng dụng
Đối với các thiết bị iOS, Android, trong phần cài đặt đều có tính năng liên quan đến thời gian sử dụng và cả phần giới hạn nội dung. Với tính năng này, cha mẹ hoàn toàn có thể sử dụng để giới hạn về thời gian sử dụng, nội dung hiện thị trên thiết bị của con mình.
Ngoài ra, hầu hết các nền tảng MXH hiện nay cũng đều có chức năng bật hạn chế. Chẳng hạn như MXH YouTube, cha mẹ có thể thiết lập chức năng hạn chế nội dung để quản lý và hạn chế các nội dung không phù hợp với trẻ.
Đặc biệt, để an toàn hơn cho trẻ, cha mẹ có thể cài đặt ứng dụng YouTube Kids - nền tảng video an toàn dành riêng cho trẻ em. Cụ thể, YouTube Kids có thể giới hạn thời gian sử dụng YouTube; Tạo danh mục phát video trên YouTube; Kích hoạt chế độ lọc nội dung xấu trên YouTube.
Hay đối với Facebook, MXH này cũng có quy định về độ tuổi có thể sử dụng là trên 13 tuổi. Tuy nhiên, khi cho trẻ sử dụng nền tảng MXH này cha mẹ cũng cần dạy cho trẻ biết cách bảo vệ danh tính của mình như ẩn các thông tin cá nhân, cài đặt bảo mật tài khoản, cài đặt hạn chế kết bạn...
"Đây có thể coi là một trong những bước đầu tiên hỗ trợ trẻ tương tác lành mạnh trên không gian mạng", bà Hoa khẳng định.
Ngoài ra, trên nền tảng Facebook hay các nền tảng MXH khác đều có chức năng báo cáo. Theo đó, cha mẹ hãy dạy trẻ khi gặp những hình ảnh, nội dung không phù hợp thì có thể nhấn vào nút báo cáo và báo cáo này sẽ được gửi thẳng đến các nhà cung cấp dịch vụ. Đó chính là dữ liệu để các nhà cung cấp dịch vụ thực hiện các hành vi gỡ bỏ các nội dung liên quan không phù hợp.
Tương tự như vậy, đối với TikTok, nền tảng này cũng có những chức năng giúp cha mẹ quản lý được nhiều hơn như tính năng Ghép nối gia đình; Kích hoạt quản lý thời gian sử dụng thiết bị; Kích hoạt chế độ hạn chế; Tắt tin nhắn trực tiếp trên TikTok…
Các thiết bị, ứng dụng BVTE trên môi trường mạng trên thiết bị đầu cuối
Bên cạnh các tính năng có sẵn trên các nền tảng MXH, hiện nay trên thị trường cũng có nhiều thiết bị, ứng dụng BVTE trên môi trường mạng trên thiết bị đầu cuối. Theo đó, một trong những ứng dụng có thể hỗ trợ các cha mẹ trong việc chọn lọc và loại bỏ các nội dung độc hại là phần mềm CyberPurify Kids.
Cụ thể, CyberPurify Kids có thể phát hiện và chặn lọc 15 loại nội dung độc hại trên Internet theo thời gian thực. Đặc biệt, phần mềm này sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giúp việc phát hiện và chặn lọc tức thì, nhanh chóng và mang độ chính xác cao. CyberPurify Kids được phát triển dưới dạng tiện ích bổ sung và hoàn toàn miễn phí, người dùng có thể cài đặt cho các trình duyệt Google Chrome, Safari, Microsoft Edge và FireFox.
Bên cạnh đó, Google Family Link cũng là một phần mềm miễn phí có thể giúp cha mẹ giám sát các thiết lập trên tài khoản của con như kiểm soát các thanh toán, tải về và nội dung nào được hiển thị; Kiểm soát trình duyệt Chrome (blacklist/whitelist website, kiểm soát quyền truy cập trang web); Lọc nội dung được hiển thị trên Google Search; Thấy được địa điểm thiết bị của con; Kiểm soát ứng dụng nào con được tải về từ Play store.
Ngoài ứng dụng Google Family Link thì cũng còn rất nhiều ứng dụng nổi bật khác như Kaspersky Safe Kids. Đây là một ứng dụng đa nền tảng, có thể chạy trên các thiết bị Windows, iOS, Android và Mac OS giúp chặn quyền truy cập vào nội dung không phù hợp hoặc có hại; Đặt giới hạn thời gian sử dụng thiết bị cho mỗi trẻ em, mỗi thiết bị; Theo dõi vị trí của con bằng GPS.
Ngoài ra, hiện nay trên thị trường cũng có rất nhiều thiết bị phần cứng có thể hỗ trợ trẻ tương tác lành mạnh trên không gian mạng như CyberPurify Egg - một thiết bị Wifi. Đây là một sản phẩm của CyberPurify và đang được ứng dụng rất nhiều trong trường học tại các quốc gia phát triển. Thiết bị này cho phép chặn các trang web độc hại (khiêu dâm, bạo lực, thù hận...); Chặn sử dụng Facebook, YouTube, TikTok trong thời gian trẻ học; Chặn quảng cáo 24/7; Bảo vệ các thiết bị kết nối Internet tại nhà.
Các ứng dụng hỗ trợ phản ánh, kiểm tra
Đặc biệt, bên cạnh các thiết bị, ứng dụng BVTE trên không gian mạng, thì hiện Việt Nam cũng có các ứng dụng, mạng lưới hỗ trợ, phản ánh, kiểm tra như Tổng đài Quốc gia BVTE với Hotline là 111; Cơ quan Công an các cấp; Mạng lưới ứng cứu BVTE trên môi trường mạng…
Mạng lưới ứng cứu BVTE trên môi trường mạng vn-cop.vn có tính năng báo cáo về hành vi, nội dung xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Cha mẹ có thể hướng dẫn con mình khi gặp các vấn đề liên quan đến xâm hại trẻ em trên mạng có thể thực hiện báo cáo hành vi này trên trang web của mạng lưới.
Đồng thời, mạng lưới này cũng có tính năng kiểm tra web an toàn cho trẻ em. Đây là công cụ hỗ trợ, đồng hành cùng bố mẹ cũng như trẻ trên môi trường mạng. Theo đó, khi muốn kiểm tra một trang web liệu có an toàn không, cha mẹ và trẻ chỉ cần nhập đường link website kiểm tra vào địa chỉ: https://vn-cop.vn/kiem-tra.
Để bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng cần phải có những hành động toàn diện và bền vững từ tất cả chúng ta - bao gồm gia đình, cộng đồng, nhà trường, đại diện Chính phủ,... Tuy nhiên, đóng vai trò quan trọng nhất vẫn là cha mẹ. Cha mẹ vừa là người bạn đồng hành, nhưng cũng là người "gác cổng". Với sự hỗ trợ của công nghệ, chắc chắn cha mẹ sẽ chủ động hơn trong việc ngăn ngừa, hạn chế những nguy cơ tiềm ẩn, hỗ trợ các em tham gia không gian mạng một cách an toàn./.
