Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong buổi họp báo ở Washington vào ngày 1/7 . Ảnh: AP
Theo đó, chính quyền Mỹ khẳng định: các tuyên bố của Trung Quốc đối với tài nguyên ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là "hoàn toàn bất hợp pháp", và chiến dịch bắt nạt của Bắc Kinh nhằm kiểm soát những nguồn tài nguyên đó cũng là phi pháp.
Trong thông cáo, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nhấn mạnh rằng: Mỹ đấu tranh cho một vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở; đang củng cố chính sách của nước này tại Biển Đông, một phần trọng yếu nhưng đang gây ra những tranh cãi tại khu vực.
Ngoại trưởng Mỹ cũng cho biết, tại khu vực Biển Đông, Mỹ muốn duy trì hòa bình và ổn định, tôn trọng quyền tự do hàng hải dựa trên luật pháp quốc tế, duy trì dòng chảy thương mại và phản đối mọi nỗ lực sử dụng cưỡng ép hoặc vũ lực nhằm giải quyết tranh chấp. Mỹ chia sẻ những lợi ích rõ ràng và có tính chất ràng buộc này với các nước đồng minh và đối tác vốn ủng hộ một trật tự quốc tế trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Theo Bộ ngoại giao Mỹ, Trung Quốc trong nhiều năm nay đã và đang đe dọa những lợi ích chung của các bên tại Biển Đông; đe doạ nhằm làm suy yếu quyền chủ quyền của các nước ven biển tại Đông Nam Á; bắt nạt, buộc họ phải rút khỏi các nguồn tài nguyên xa bờ; áp đặt sự thống trị đơn phương, và thay thế luật pháp quốc tế bằng khái niệm "lẽ phải thuộc về kẻ mạnh".
Chính quyền Mỹ khẳng định: Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để đơn phương áp đặt ý chí của của nước này lên khu vực, không đưa ra được căn cứ pháp lý mạch lạc cho tuyên bố của mình về "Đường đứt khúc 9 đoạn" tại Biển Đông kể từ khi chính thức tuyên bố điều này năm 2009.
Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo nhắc lại rằng, ngày 12/7/2016, Tòa trọng tài, được thành lập theo Công ước về Luật biển 1982 mà Trung Quốc là một thành viên, đã ra phán quyết bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc về yêu sách đường 9 đoạn. Phía Mỹ nhấn mạnh lại quan điểm dựa trên Công ước về Luật biển 1982 rằng: quyết định của Tòa trọng tài là cuối cùng và có tính ràng buộc pháp lý đối với cả hai bên. Quan điểm của Mỹ về các yêu sách trên biển của Trung Quốc giống với phán quyết của Tòa trọng tài.
Trong thông cáo, Bộ Ngoại giao Mỹ bác bỏ mọi yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với các vùng nước xung quanh bãi Tư Chính của Việt Nam cũng như mọi yêu sách của nước này đối với vùng nước nằm ngoài lãnh hải 12 hải lý tính từ các đảo mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền ở quần đảo Trường Sa. Mọi hành động của Trung Quốc nhằm quấy nhiễu hoạt động đánh bắt cá hoặc khai thác dầu khí của các nước khác tại các vùng biển này, hoặc tiến hành các hành động như vậy một cách đơn phương, đều trái pháp luật.
Tuyên bố nhấn mạnh thế giới sẽ không cho phép Trung Quốc được coi Biển Đông như đế chế trên biển của mình, đồng thời, khẳng định Mỹ sẽ cùng với các đồng minh và đối tác Đông Nam Á bảo vệ quyền chủ quyền của mình đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi, phù hợp với các quyền và nghĩa vụ của những nước này theo luật pháp quốc tế. Mỹ cũng tuyên bố cùng cộng đồng quốc tế bảo vệ tự do hàng hải, tôn trọng chủ quyền và phản đối mọi nỗ lực áp đặt khái niệm "lẽ phải thuộc về kẻ mạnh" tại Biển Đông và trong toàn khu vực.
