Hai tàu sân bay Mỹ ngày 28/6 đã tiến hành các cuộc tập trận chung ở Biển Philippines. Động thái này diễn ra sau khi các nhà Lãnh đạo ASEAN tại Hội nghị cấp cao ASEAN 36 đã tái khẳng định quyết tâm của ASEAN trong đóng góp xây dựng Biển Đông thành vùng biển hợp tác và phát triển, an ninh và an toàn, xứng đáng với vị trí là một bộ phận quan trọng trong trao đổi của khu vực.
Hải quân Mỹ cho biết trong một tuyên bố: “Nhóm tàu sân bay tấn công USS Nimitz và USS Ronald Reagan đã bắt đầu các cuộc tập trận nhằm củng cố cam kết lâu dài, linh hoạt và có trách nhiệm của Mỹ đối với các thỏa thuận phỏng thủ chung với các đồng minh và đối tác ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Các cuộc tập trận chung của hai tàu sân bay Mỹ diễn ra đúng 1 tuần sau khi tàu sân bay Nimitz và 1 tàu sân bay khác là USS Theodore Roosevelt tiến hành các hoạt động chung của riêng họ trong khu vực này. Rất hiếm khi nhìn thấy 3 tàu sân bay Mỹ hoạt động cùng một lúc ở Tây Thái Bình Dương và thậm chí còn bất thường hơn khi họ có các cuộc tập trận chung riêng rẽ trong khoảng thời gian ngắn như vậy.
Hải quân Mỹ tại Biển Đông. (Nguồn: US Navy)
Đô đốc George Wikoff, Chỉ huy Nhóm tàu sân bay tấn công số 5 nói: “Chúng tôi tích cực tìm kiếm mọi cơ hội để thúc đẩy, tăng cường khả năng và sự thành thục của mình trong việc tiến hành các hoạt động chiến đấu trên mọi địa hình. Hải quân Mỹ vẫn sẵn sàng nhiệm vụ triển khai trên toàn cầu. Hoạt động của các tàu sân bay thể hiện cam kết của chúng tôi đối với các đồng minh khu vực, khả năng triển khai chiến đấu nhanh chóng của chúng tôi ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và sự quyết tâm của chúng tôi đối mặt với bất cứ ai thách thức các chuẩn mực quốc tế vốn đem lại sự ổn định khu vực”.
Tuyên bố của Mỹ tập trung vào các đồng minh khu vực sẽ tăng thêm áp lực cho Trung Quốc với những yêu sách phi lý và tham vọng độc chiếm Biển Đông. Drew Thompson, một nhà nghiên cứu của Đại học quốc gia Singapore, đã viết trên Twitter rằng, hai chiếc máy bay do thám Orions P-8 của Hải quân Mỹ “đã tiến hành theo dõi một mục tiêu.
Trong khi các hoạt động của tàu sân bay là một trong những động thái thấy rõ nhất hoạt động của quân đội Mỹ ở khu vực, Hải quân Mỹ đã "chọc giận" Bắc Kinh bằng cách thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận và tiến hành các chiến dịch tự do hàng hải gần một số hòn đảo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép ở Biển Đông, bao gồm cả những đảo nhân tạo, khẳng định rằng quyền tự do tiếp cận là rất quan trọng đối với các tuyến đường biển quốc tế.
Ngày 26/6, trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN 36, các nhà lãnh đạo ASEAN đã cùng nhất trí rằng hoà bình, an ninh, ổn định ở khu vực nói chung và ở Biển Đông nói riêng là lợi ích và nguyện vọng chung của cộng đồng, nhất là với ASEAN. Bởi vậy, ASEAN có nhiều nỗ lực đóng góp, từ duy trì đối thoại, thúc đẩy hợp tác đến xây dựng cơ chế, quy tắc ứng xử trên Biển Đông. ASEAN cũng nhất trí thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, để Biển Đông luôn là khu vực hoà bình, mang lại lợi ích cho các nước.
Ngày 28/6, Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo cho biết Mỹ hoan nghênh tuyên bố của các nước thành viên ASEAN rằng tranh chấp Biển Đông phải được giải quyết theo luật pháp quốc tế.
Trên Twitter, ông Pompeo viết: “Mỹ hoan nghênh sự kiên định của các nhà lãnh đạo ASEAN về việc giải quyết tranh chấp Biển Đông theo luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982. Trung Quốc không được phép xem Biển Đông như đế chế hàng hải của mình. Chúng tôi sẽ sớm đề cập nhiều hơn về vấn đề này”.
Trước đó, ngày 2/6, Ngoại trưởng Pompeo đã viết trên twitter rằng Mỹ đã gửi một lá thư lên Tổng thư ký Liên hợp quốc để phản đối “yêu sách hàng hải phi lý của Trung Quốc đối với Biển Đông”.
