Meta đang đối mặt với áp lực ngày một lớn từ các bộ trưởng, tổ chức người tiêu dùng, ngân hàng Anh vì không thể ngăn cản “sóng thần” lừa đảo trên Facebook, Instagram và WhatsApp. Theo ước tính của báo The Guardian, người dân Anh quốc có thể thiệt hại 250 triệu bảng năm 2023.
Báo cáo của ngân hàng Lloyds chỉ ra, cứ mỗi 7 phút lại có một nạn nhân bị lừa mua hàng trên Facebook hoặc Instagram. Một người chia sẻ với The Guardian, bà mất trắng số tiền dành dụm cả đời và chìm vào nợ nần sau khi bị lừa đầu tư. Tổng số tiền bà bị mất là 70.000 bảng. Bên cạnh đó, không ít người mua hàng qua mạng cũng bị mất tiền khi đặt hàng từ các shop không có thật được quảng cáo trên Facebook.
Một trò lừa đảo khá phổ biến qua WhatsApp có tên “Hi Mum” (con chào mẹ), trong đó kẻ gian mạo danh các thành viên trong gia đình để yêu cầu nạn nhân gửi số tiền lớn. Valerie, 73 tuổi, là một nạn nhân như vậy. Bà đã chuyển 2.000 bảng cho kẻ giả vờ là con trai bà. Bà cho biết sẽ không bao giờ vượt qua được “sự sỉ nhục” này.
Hồi đầu tuần, ngân hàng TSB nói các vụ lừa đảo xuất phát từ các website, ứng dụng của Meta tăng đột biến trong năm 2022. Chúng chiếm tới 80% các vụ mà TSB phải xử lý.
Nhiều nạn nhân chia sẻ rất khó để báo cáo lừa đảo cho Meta. Khi liên hệ, họ chỉ nhận được trả lời tự động, hoặc thậm chí không được trả lời.
Bộ trưởng Kỹ thuật số, Văn hóa, Truyền thông và Thể thao, Lucy Powell nhận xét ông chủ các mạng xã hội đã trốn tránh trách nhiệm quá lâu. Anh đang trình dự luật an toàn trực tuyến, yêu cầu các nền tảng công nghệ và mạng xã hội loại bỏ quảng cáo lừa đảo. Chính phủ cũng giới thiệu các biện pháp chống lừa đảo mới, buộc các hãng phải cho người dùng báo cáo lừa đảo dễ hơn và cho phép ngân hàng trì hoãn những khoản thanh toán đáng nghi. Dù vậy, chưa có điều khoản yêu cầu họ bồi thường cho nạn nhân bị lừa đảo.
Robin Bulloch, CEO TSB, bày tỏ “quan ngại sâu sắc” vì mức độ lừa đảo trên các trang của Meta. Khi các ngân hàng phải chịu trách nhiệm bồi thường, họ tranh luận Meta cũng nên có đóng góp cho những chi phí này. Meta thu được số tiền lớn từ quảng cáo, chỉ riêng tại Anh, thu nhập ròng từ quảng cáo đã tăng hơn 37% năm 2022 lên 3,3 tỷ bảng.
Matt Hammerstein, CEO ngân hàng Barclays Anh, cũng đồng tình với quan điểm này. Ông mô tả “nước Anh đang phải chịu đựng đại dịch lừa đảo”. Dữ liệu cho thấy 77% các vụ lừa đảo diễn ra trên nền tảng công nghệ, bao gồm mạng xã hội và chợ điện tử.
Theo ông, vì lợi ích của mọi người, các doanh nghiệp công nghệ phải tham gia cuộc chiến này để ngăn chặn tội phạm lừa đảo, gây thiệt hại hàng tỷ USD cho kinh tế mỗi năm. Nếu họ không tình nguyện hành động, có thể cần phải có một động lực khác để yêu cầu họ tham gia bồi thường cho nạn nhân theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm trả tiền”.
Starlink Bank gọi Facebook là “kẻ lừa đảo lớn nhất” mà khách hàng của họ phải chịu, tiếp đến là Instagram. Ngân hàng đã rút tất cả quảng cáo trả tiền trên Meta vào tháng 12/2021 để phản đối việc “ông lớn” không xử lý vấn đề.
Trong một tuyên bố, Starlink Bank cho biết thất vọng vì trách nhiệm bồi thường cho khách hàng lại chỉ thuộc về ngân hàng, còn mạng xã hội – nơi bắt nguồn lừa đảo – lại được rảnh rang. “Những nền tảng này, bao gồm Meta, kiếm lợi từ tội phạm nhưng vẫn ngoài tầm với của pháp luật”, tuyên bố nêu.
Tổ chức vì người tiêu dùng Which? phát hiện các quảng cáo lừa đảo đầu tư vẫn đang tiếp cận người dùng Facebook, Instagram. Rocio Concha, Giám đốc chính sách Which? cho rằng Meta và các mạng xã hội khác cần “chịu trách nhiệm ngăn chặn lừa đảo”.
Theo Concha, điều quan trọng là luật an toàn trực tuyến phải bao gồm “biện pháp bảo vệ người dùng mạnh nhất có thể và được thông qua ngay lập tức. Điều đó sẽ cho Ofcom quyền phạt các công ty mạng xã hội không ngăn chặn được những kẻ lừa đảo tiếp cận những người ngây thơ qua nền tảng của họ”. Concha cũng đề xuất các ngân hàng không nên được miễn trách nhiệm bồi thường cho nạn nhân.
Khi được hỏi về lừa đảo, Meta trả lời đây là vấn đề trên toàn ngành công nghiệp và thủ phạm ngày càng dùng các chiêu thức tinh vi hơn. Công ty có các hệ thống chặn lừa đảo, còn quảng cáo tài chính phải được phê duyệt. Họ cũng tổ chức chiến dịch nâng cao nhận thức và phát hiện dấu hiệu lừa đảo cho người dùng.
