ảnh minh họa
Theo một nghiên cứu vào năm 2004, tăng cân sau khi ngừng hút thuốc lá chủ yếu do tăng lượng mỡ cơ thể ở dưới da. Cơ chế tăng cân bao gồm giảm tiêu hao, giảm tỷ lệ trao đổi chất lúc nghỉ, giảm hoạt động thể chất. Trung bình những người từ bỏ hút thuốc thường tăng từ 2,25-4,5kg trong vòng vài tháng đầu khi cai thuốc lá. Cũng có trường hợp tăng nhiều hơn nữa trong những tháng tiếp theo. BS Trần Thanh Hương, Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nghiên cứu những người sau 30 ngày ngừng hút thuốc lá, tỷ lệ tiêu hao năng lượng lúc nghỉ giảm 16% so với hút thuốc; giảm tỷ lệ trao đổi chất trong cơ thể khi ngừng hút thuốc.
Việc tăng cân khi cai thuốc lá có thể xuất phát từ những nguyên nhân sau: Những người đang cai thuốc lá thường xuyên có cảm giác vùng miệng và luôn muốn đặt thứ gì đó vào miệng để thay thế cho điếu thuốc quen thuộc. Nhiều người khắc phục cảm giác này bằng cách liên tục ăn vặt; hoặc cảm giác trống rỗng bồn chồn khi thiếu thuốc lá dễ bị nhầm lẫn với cơn đói bụng, nên ăn để thỏa mãn cảm giác cồn cào. Thứ hai khi không hút thuốc lá, vị giác và khứu giác được cải thiện đáng kể, nên nhiều người có cảm giác ăn uống ngon miệng hơn, những đồ ăn ngọt trở nên hấp dẫn hơn. Nicotine có trong thuốc lá làm tăng tốc độ trao đổi chất và khiến cơ thể tăng tiêu thụ calo từ 7 đến 15%. Khi bỏ thuốc lá, tiến trình chuyển hóa tiêu thụ calo của cơ thể chậm lại dẫn đến việc tăng cân. Khi cai thuốc lá, buồn ngủ và ngủ nhiều nên không tiêu hao năng lượng.
Trong thực tế, phần lớn người hút thuốc lá thường gầy gò vì khi hút thuốc lá, việc ăn uống trở nên kém ngon miệng và cơ thể tăng chuyển hóa, tiêu tốn calo nhiều hơn. Việc bỏ thuốc lá, tăng cân lại là điều tốt khi cân nặng phục hồi ở mức bình thường trở lại.
Câu hỏi đặt ra là tăng cân trong quá trình cai nghiện thuốc lá có nguy hiểm không? Theo BS Trần Thanh Hương, Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai, tăng cân trong cai thuốc lá có thể nguy hiểm nếu tăng cân quá nhanh và tăng cân mất kiểm soát. Việc tăng cân, béo phì sẽ làm tăng nguy cơ các bệnh về tim mạch, đái tháo đường và rối loạn lipid máu. Ngoài ra, tăng cân quá mức mà dư cân béo phì sẽ khiến bệnh nhân mệt mỏi nhiều, làm ngủ ngáy và ngưng thở lúc ngủ ban đêm khiến cho bệnh nhân dễ bị biến chứng tim mạch hay đột quỵ trong đêm. Vì vậy, tăng cân quá mức và nhanh chóng cần phải được chú ý và kiểm soát để không dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Người cai thuốc lá bên cạnh theo dõi chỉ số BMI, nên quan tâm chỉ số vòng eo. Khi chỉ số này vượt quá 90 ở nam giới và 80 ở nữ giới thì các nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch, bệnh đái đường đều tăng lên rõ rệt. Nguyên tắc của thay đổi chế độ ăn: Giảm năng lượng của khẩu phần ăn từng bước một, mỗi tuần giảm khoảng 300Kcal/ngày. Muối: Hạn chế muối ăn dưới 5g/ngày. Nếu có tăng huyết áp thì chỉ nên dùng không quá 4g/ngày. Tránh ăn các thức ăn giàu năng lượng như: đường mật, mứt, kẹo, bánh ngọt, chocolate, nước ngọt... Uống nhiều nước và tăng cường tập thể dục. Đồng thời, kiểm soát việc uống bia, rượu, nước ngọt vì đây có thể là yếu tố gây tăng cân.
