Do vậy, phương pháp tiếp cận Chuyển đổi số ngành y tế phải có tính hệ thống, tức là phải tính đến vòng đời đầy đủ của sức khỏe con người, sự tương tác của sức khỏe với môi trường; đồng thời hệ thống phải có khả năng nhân bản, cũng như mang tính cá nhân hóa.
Phương pháp tiếp cận hệ thống đối với chuyển đổi số
Để xây dựng Khung kiến trúc tham chiếu chuyển đổi số trong ngành Y tế, phương pháp luận hệ thống xây dựng kiến trúc tham chiếu của thành phố thông minh (phát triển bởi Ủy ban Hệ thống IEC về thành phố thông minh, IEC 63188) được đề xuất sử dụng.
Phương pháp luận này được chọn vì trên cơ sở đó sẽ tạo ra những hệ thống số có khả năng nhân bản, được xây dựng từ các thành tố số (digital element) tiêu chuẩn có thể nhân bản và các thành tố số đặc thù có thể nhân bản.
Trên cơ sở đó sẽ mở ra những cơ hội hợp tác rộng rãi và phối hợp hiệu quả của những cá nhân, tổ chức tham gia quá trình chuyển đổi số (CĐS), giúp đẩy nhanh quá trình CĐS, làm giảm giá thành và nâng cao chất lượng các dịch vụ sức khỏe. Việc xây dựng Khung kiến trúc tham chiếu của ngành y tế như một hệ thống số có thể nhân bản sẽ là khuôn mẫu để tiến hành CĐS ngành y tế.
Phân tích hệ thống
Nguyên do đề xuất Khung kiến trúc tham chiếu: Nâng cao mức độ sức khỏe cho công dân.
Vấn đề được đề xuất giải quyết: Nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế.
Mức độ phổ quát: Khu vực, vùng, quốc gia, lục địa và toàn bộ hành tinh.
Chỉ dẫn ra các khả năng giải quyết vấn đề: Sử dụng tiềm năng của các hệ thống số có khả năng nhân bản (sau quá trình thử nghiệm sẽ nhân rộng mô hình).
Kết quả: Đưa ra các dịch vụ y tế bao trùm cho mọi người, mọi nơi, thường xuyên và có chất lượng cao.
Bên hưởng lợi chính: Toàn dân, toàn xã hội, ngành (y tế và các ngành liên quan) và chính quyền.
Những bên liên quan khác: các tổ chức quốc tế, ngành ICT, các nhà tư vấn, các nhà đầu tư.
Ý tưởng về các giải pháp tổng quan:
• Mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng cao cho mọi người, mọi nơi và thường xuyên.
• Tối đa hóa các năng lực của công nghệ số.
• Xây dựng các hệ thống có khả năng mở rộng và nhân bản.
• Giảm chi phí y tế.
Sứ mệnh: Khung kiến trúc tham chiếu bao trùm tất cả các dịch vụ y tế, sẽ tiến tới đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững.
Những yêu cầu chung (mức cao) của người thụ hưởng:
1. Các dịch vụ y tế tích hợp và dễ tiếp cận cho toàn vòng đời: hồi phục sức khỏe (điều trị), phục hồi sức khỏe, cải thiện sức khỏe, chăm sóc sức khỏe tập thể, bảo vệ sức khỏe trong những tình huống khẩn cấp, hỗ trợ cho cuộc sống trọn vẹn.
2. Các dịch vụ tích hợp và dễ tiếp cận, bao gồm các khía cạnh sau: về sinh lý, về thể chất (ví dụ: lối sống tích cực), về tâm lý, về cảm xúc, về xã hội.
3. Tích hợp tất cả các dịch vụ trên vào một hệ sinh thái thống nhất. Những yêu cầu hệ thống chung (mức cao):
1. khả năng tương tác (tính tương tác),
2. tính an toàn, bảo mật,
3. tính toàn vẹn và tính truy cập thông tin,
4. bảo vệ thông tin cá nhân,
5. tính bền vững
6. chi phí vận hành thấp,
7. khả năng thích ứng nhanh,
8. thời gian ngắn để tiếp cận thị trường.
Những yêu cầu chung (mức cao) khác:
Ở mỗi quốc gia hoặc khu vực, các dịch vụ y tế cần phải bắt buộc tuân theo những chuẩn mực pháp lý, xã hội, đạo đức và tôn giáo địa phương.
Các phác thảo không chính thức về tổng quan các giải pháp được trình bày trong Hình 2 - mọi dịch vụ y tế vận hành cùng nhau để đáp ứng nhu cầu của con người cụ thể. Các giải pháp này sẽ tương thích và phù hợp với với mọi quốc gia khác nhau về những chuẩn mực luật pháp, xã hội, đạo đức và tôn giáo, cũng như về quy mô và tình hình kinh tế.
Bí quyết cơ bản trong chuyển đổi số
Bí quyết cơ bản trong CĐS là các thành tố số của những hệ thống số có thể được nhân bản rất đơn giản. Nếu các hệ thống số được cấu thành chủ yếu từ những thành tố số có thể nhân bản, thì chi phí của CĐS sẽ giảm, thời gian của CĐS sẽ được rút ngắn và chất lượng của CĐS sẽ tăng lên. Dưới đây là giải thích chi tiết hơn về một số bước CĐS.
1. Những dịch vụ y tế ở các quốc gia và khu định cư khác nhau được thực hiện rất khác nhau. Thực hiện CĐS sẽ sắp xếp các dịch vụ này (tại quốc gia hoặc địa phương) thành những hệ thống số. Kinh nghiệm của Thành phố thông minh cho thấy các hệ thống số như vậy giống nhau tới 50-70%.
2. Để tạo ra được một hệ thống số phổ quát sẽ làm hài lòng tất cả ngay lập tức là vô cùng khó khăn, bởi vì các quốc gia và địa phương khác nhau có những yêu cầu riêng.
3. Hệ thống số là tập hợp các thành tố số được kết nối theo cách số, bởi vì bất kỳ hệ thống nào cũng bao gồm các thành tố và những mối quan hệ giữa chúng (pattern "lắp ráp").
4. Những phương án riêng của các hệ thống số có thể được lắp ráp dễ dàng từ một bộ tiêu chuẩn của những thành tố số nhân bản được (pattern "Lego").
5. Các thành tố số đặc thù ("1" và "2" trong Hình 3, ví dụ địa phương hay ngành nghề cụ thể) có thể được nhanh chóng bổ sung theo nhu cầu, cho phép tạo ra mọi phương án riêng cho hệ thống số (pattern "Platform"), trong đó a, b, c là nền tảng chung cho mọi hệ thống.
6. Khi có nhu cầu về các thành tố số đặc thù, chúng có thể được đưa vào nền tảng để phân phối rộng rãi (pattern "Software Factory").
7. Như vậy, việc tiến hành CĐS đúng sẽ bao gồm việc: tạo các thành tố số nhân rộng; lắp ráp các hệ thống số từ các thành tố số có thể nhân rộng và tái sử dụng nhiều lần (bao gồm bán hoặc cho thuê) các thành tố và hệ thống đó.
Bởi vậy, Bộ công cụ số được xây dựng trên kiến trúc tham chiếu thống nhất được phát triển theo phương pháp luận kiến trúc thống nhất và chứa nền tảng số chung.
Nền tảng như vậy được sử dụng theo những phương án khác nhau để cung cấp các dịch vụ y tế khác nhau (xem Hình 4). Tất cả đều được cung cấp bản sao của nền tảng số chung và các khuyến nghị về phương pháp luận về cách định cấu hình, vận hành và mở rộng nền tảng này và những giải pháp dựa trên nó.
Để xây dựng kiến trúc tham chiếu chi tiết hơn, cần phải phân tích các hệ thống y tế khác nhau và tổng hợp kiến trúc tham chiếu của chúng (Hình 5).
Việc xây dựng các hệ thống số có khả năng nhân bản cũng sẽ tăng mức độ bảo mật của chúng.
Kết luận
Chuyển đổi số ngành y tế chỉ có thể thực hiện được khi đảm bảo 4 yếu tố:
1. Phương pháp luận chung để xây dựng các hệ thống số có thể nhân bản,
2. Bộ công cụ số thống nhất để chuyển đổi số (bao gồm nền tảng số thống nhất),
3. Sự lãnh đạo thống nhất để thiết lập, vận hành và mở rộng Bộ công cụ số,
4. Các tài liệu về phương pháp để tiến hành CĐS như vậy ở các quốc gia khác nhau, có tính đến các đặc thù của họ.
Có thể bắt đầu với chức năng tối thiểu (ví dụ: trung tâm chăm sóc y tế nhỏ và cơ động, phòng khám chuyên ngành, các nhà tổng hợp và phân tích thông tin, v.v..) và dần mở rộng chức năng tổng thể và chuyên biệt. Do có khả năng nhân bản, sẽ đảm bảo những cơ hội phối hợp và hợp tác, cũng như sức hấp dẫn thu hút đầu tư cho các hệ thống và thành tố số có thể nhân bản.
Chuyển đổi số ngành y tế được đề xuất có thể hoạt động cùng với Khung đầu tư số Mục tiêu phát triển bền vững - "SDG Digital Investment Framework - A whole – of - Government Approach to Investing in Digital Technologies to Achieve the SDGs" (http://www.itu.int/pub/D-STRDIGITAL.02-2019).
Nếu như việc phát triển được tiến hành một cách có hệ thống (tập trung vào kiến trúc và số), thì có thể đảm bảo việc tiếp cận chăm sóc sức khỏe kịp thời, có thể chấp nhận được và giá cả phải chăng với chất lượng phù hợp. Tất cả điều đó có thể làm cho gần hơn tới các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (https://www.un.org/ millenniumgoals/)
(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT Số 7+8 Tháng 8/2020)
Thanh Hương
