Vệ tinh Starlink được đưa lên quỹ đạo hồi tháng 5. Ảnh: SpaceX.
SpaceX có thể là công ty tiến gần đến mục tiêu này nhất. Công ty của tỷ phú Elon Musk vừa có đợt phóng thành công hệ thống Starlink gồm hàng loạt vệ tinh hoạt động ở quỹ đạo thấp gần Trái đất (Low Earth Orbit - LEO).
Tuy nhiên, SpaceX không đơn độc. Trung Quốc đang đẩy nhanh tốc độ triển khai hệ thống vệ tinh LEO của riêng mình, đồng thời coi Internet qua vệ tinh là một dạng "cơ sở hạ tầng mới" cần được chính phủ dành nhiều nguồn lực đầu tư.
Khái niệm Internet vệ tinh không mới, nhưng rất ít người sử dụng dịch vụ này từ khi nó được khai thác thương mại giữa năm 1995. Lợi thế lớn nhất của Internet vệ tinh là khả năng vươn tới mọi khu vực xa xôi trên thế giới, những nơi không thể triển khai cáp Internet vì quá đắt đỏ hoặc khó khăn.
Các dịch vụ Internet vệ tinh thất bại trong quá khứ vì có giá quá cao và tốc độ truy cập thấp, khiến chúng chỉ được dùng khi không còn lựa chọn nào khác. Tuy nhiên, công nghệ mới cho phép SpaceX và nhiều công ty khác thúc đẩy mạng lưới Internet vệ tinh và hy vọng thu hút được nhiều khách hàng.
Điểm khác biệt nằm ở vệ tinh LEO. Các hệ thống cũ sử dụng vệ tinh trên quỹ đạo địa tĩnh, cách mặt đất tới gần 36.000 km. Trong khi đó, vệ tinh LEO vận hành ở độ cao 300-2.000 km, giảm đáng kể độ trễ tín hiệu.
Đó là lý do vệ tinh LEO từng được đề xuất sử dụng cho Internet vệ tinh từ đầu thập niên 1990, khi Teledesic được thành lập. Công ty đặt trụ sở tại Mỹ, nhận được sự ủng hộ từ Bill Gates và tỷ phú viễn thông Craig McCaw, đặt mục tiêu phóng 840 vệ tinh để phủ sóng Internet toàn cầu. Nhưng Teledesic phá sản năm 2002 khi mới chỉ phóng được một vệ tinh thử nghiệm.
Teledesic không phải trường hợp thất bại đầu tiên khi sử dụng vệ tinh LEO. Iridium và Globalstar sau này cũng không thành công.
Công ty Iridium, được tập đoàn Motorola thành lập từ năm 1997 với kinh phí 5 tỷ USD, cho ra mắt điện thoại vệ tinh cồng kềnh với mức giá ít nhất 3.000 USD và cước gọi khoảng 4 - 7 USD/phút. Họ không thu hút đủ lượng người dùng để duy trì kinh doanh và phá sản chỉ sau hai năm. Iridium được hồi sinh vào năm 2001 sau khi một nhóm nhà đầu tư mua lại công ty với giá 25 triệu USD.
Bất chấp những thất bại trên, giới chuyên gia cho rằng lịch sử sẽ không lặp lại. Báo cáo của Ủy ban châu Âu (EC) nhận định các dự án Internet vệ tinh sơ khai ra đời khi công nghệ vẫn còn đắt đỏ và các hệ thống không gian vẫn đang phát triển. "Nó khiến dịch vụ Internet vệ tinh quá tốn kém và ít hấp dẫn", báo cáo có đoạn.
Chi phí chế tạo và phóng vệ tinh hiện nay đã thấp hơn và mang lại hiệu quả cao hơn nhiều so với trước. "Số tiền để phóng băng thông một Gbps lên quỹ đạo rẻ hơn 100 lần so với cách đây 15 - 20 năm", Blaine Curcio, người sáng lập công ty tư vấn Orbital Gateway Consulting, cho biết.
Nhu cầu tiếp cận Internet độ trễ thấp cũng tăng cao những năm gần đây. Hàng triệu người phát nội dung video độ nét cao và chơi game qua Internet. Nhiều dịch vụ quan trọng được chuyển lên mạng, đồng nghĩa một nửa dân số thế giới chưa online sẽ có nhiều lý do để sử dụng Internet. Mức giá cạnh tranh cũng dẫn tới nhu cầu lớn với Internet vệ tinh.
Curcio cũng đề cập khả năng các tập đoàn lớn trở thành khách hàng chủ chốt cho dịch vụ vệ tinh LEO, trong khi cạnh tranh Mỹ - Trung cũng có thể thúc đẩy thành công cho Internet vệ tinh.
"Tôi cho rằng một dự án mạng Internet vệ tinh trị giá 10 tỷ USD sẽ ngày càng hấp dẫn trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc rơi vào tình trạng chuẩn bị xảy ra một cuộc chiến tranh lạnh", Curcio cho hay.
