“Hành động của Trung Quốc đặt ra nhiều nguy cơ với khu vực“

Theo người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng, Việt Nam đã giao thiệp với Trung Quốc, phản đối việc Trung Quốc tái diễn vi phạm nghiêm trọng, yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ nhóm tàu nói trên ra khỏi vùng biển của Việt Nam, tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán, các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Việt Nam theo UNCLOS và luật pháp quốc tế.

PV: Thưa Giáo sư, Trung Quốc đã tái xâm phạm trái phép vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam với việc đưa nhóm tàu Hải Dương 8 và các tàu hộ tống vào khu vực bãi Tư Chính-Vũng Mây. Trước tiên, Giáo sư bình luận như thế nào về những mục đích của Trung Quốc khi liên tục tiến hành các hành động xâm phạm chủ quyền của Việt nam?Hành động ngang ngược của Trung Quốc tiếp tục khiến cộng đồng quốc tế phẫn nộ và lên án. Khi trả lời phỏng vấn phóng viên VOV, Giáo sư Alexander Vuving, nghiên cứu viên cao cấp, Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ, nhận định: “Hành động ngang ngược của Trung Quốc sẽ đặt ra nhiều nguy cơ đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương”.

 

Giáo sư Vuving: Tôi nghĩ rằng, việc Trung Quốc đưa tàu khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã thể hiện nhiều mục đích. Thứ nhất, tàu Hải Dương 8 khảo sát ở phía Tây đảo Trường Sa là khu vực chiến lược rất quan trọng trên Biển Đông, nơi Trung Quốc chưa có điều kiện khảo sát. Bây giờ họ có điều kiện hơn, có tàu lớn và khả năng tiếp tế từ các đảo nhân tạo, đặc biệt là Đảo Chữ Thập thì họ có điều kiện hơn để họ làm.

 

Những dữ liệu khảo sát địa chấn ở khu vực này không chỉ có giá trị đánh giá về trữ lượng dầu khí và khoáng sản dưới lòng biển mà còn có giá trị cho tàu ngầm ở đây, trong đó Trung Quốc đang phát triển mạnh các tàu ngầm nguyên tử mang tên lửa đạn đạo, loại vũ khí răn đe chiến lược rất quan trọng, có khả năng đánh đòn trả đũa trong một cuộc chiến tranh hạt nhân. Mục tiêu thứ 2 của Trung Quốc là cản phá các hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam ở vùng lan đỏ, hiện thực hóa yêu sách đường Lưỡi Bò vô lý và ngang ngược của Trung Quốc. Trung Quốc đưa ra một quan điểm riêng về Luật Biển quốc tế, họ có yêu sách ngang ngược về chủ quyền Biển Đông vi phạm luật pháp quốc tế. Trung Quốc sử dụng sức mạnh đơn phương để đè bẹp luật pháp quốc tế, uốn luật pháp theo ý mình với logic đó.

 

Mục tiêu thứ ba, họ muốn gây sức ép lên Việt Nam và các nước ASEAN khác để buộc các nước phải thông qua Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông COC-theo quan điểm của Trung Quốc. Năm ngoái, Ngoại trưởng Trung Quốc đã đề ra mục tiêu trong vòng 3 năm đến năm 2021 sẽ thông qua được Bộ Quy tắc Ứng xử này. Hiện nay, Trung Quốc đang ép các nước trong khu vực phải tạm gác tranh chấp cùng khai thác với Trung Quốc. Cho nên, hành động của Trung Quốc là “nếu anh không nghe lời tôi thì tôi sẽ cản trở anh và tôi sẽ làm những gì mà tôi muốn”. Thứ tư nữa, họ cũng muốn thử phản ứng của Việt Nam và các nước khác. Tục ngữ có câu “mềm nắn rắn buông”, nếu Việt Nam có phản ứng không đủ mạnh thì Trung Quốc sẽ tiếp tục làm tới, còn nếu Việt Nam phản ứng mạnh quá sức chịu đựng của Trung Quốc thì Trung Quốc sẽ rút lui. Họ sẽ rút kinh nghiệm và sẽ tìm cách khác để tiếp tục hiện thực hóa đường Lưỡi Bò.

 

PV: Giáo sư vừa phân tích 4 mục tiêu của Trung Quốc khi họ đưa nhóm tàu Hải Dương 8 liên tục xâm phạm trái phép trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc đưa tàu khảo sát vào hoạt động trái phép trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam. Vậy Giáo sư đánh giá như thế nào về những nguy cơ đặt ra đối với khu vực khi Trung Quốc liên tục tiến hành các hành động trái phép như vậy?

Thứ hai, nếu Trung Quốc khống chế được không gian trên Biển Đông có nghĩa là Việt Nam đi ra đi vào ngôi nhà của mình hoặc muốn tiếp tế cho các đảo của mình cũng phải xin phép Trung Quốc. Sâu xa hơn, nếu Trung Quốc độc chiếm hoàn toàn Biển Đông thì cán cân lực lượng của khu vực Đông Á sẽ ngả rất mạnh về phía Trung Quốc. Trung Quốc sẽ nổi lên như một kẻ bá chủ trong khu vực. Mọi người có thể nhìn thấy sức mạnh của Trung Quốc có thể chà đạp lên luật pháp, đứng trên luật pháp thì khi đó, độc lập, tự chủ của các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam sẽ bị xâm hại nghiêm trọng.Giáo sư Vuving: Tôi nghĩ có 2 nguy cơ lớn nhất dối với khu vực. Với hành động này, Trung Quốc tiếp tục hướng tới con đường giành thêm các quyền kiểm soát Biển Đông, khống chế không gian biển ở khu vực. Nguy cơ thứ hai, sự áp đặt đơn phương của Trung Quốc đã chà đạp lên luật pháp quốc tế. Nếu không bị ngăn cản sẽ củng cố thêm một hiện thực mới trên Biển Đông là “sức mạnh của Trung Quốc đứng cao hơn luật pháp quốc tế”, buộc mọi người phải chấp nhận. Riêng đối với Việt Nam, Việt Nam sẽ đối mặt với các nguy cơ mất quyền khai thác các nguồn tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

 

 

Giáo sư Vuving: Cho đến nay, Mỹ vẫn là quốc gia ủng hộ Việt Nam mạnh mẽ nhất. Mỹ có chung lợi ích ở Biển Đông và không muốn Trung Quốc độc chiếm Biển Đông. Mỹ cũng đủ mạnh để không phải lo ngại sự trả đũa của Trung Quốc. Rõ ràng nhân tố Mỹ là nhân tố không thể thiếu được đối với các quốc gia trong vùng muốn bảo vệ độc lập, chủ quyền của mình trước Trung Quốc.

 

Tuy nhiên, những hành động của Mỹ trong suốt thời gian vừa qua khi Trung Quốc gây hấn và có những bước đi táo bạo muốn độc chiếm Biển Đông lại chưa đủ. Mỹ mới chỉ tuần tra hàng hải và hành động trên mới chỉ ghi nhận quan điểm của Mỹ về vấn đề tự do hàng hải, thể hiện quyết tâm của Mỹ để bảo vệ tự do hàng hải. Tuy nhiên, nó không tạo nên được sự răn đe đối với Trung Quốc, nó chưa buộc Trung Quốc phải trả một cái giá đủ lớn.

 

 

Giáo sư Vuving: Tôi nghĩ trước hết phải thu thập và công bố các bằng chứng về sự vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc. Chúng ta đã biết là Tòa Trọng tài Quốc tế năm 2016 đã ra Phán quyết khẳng định rõ “yêu sách đường Lưỡi Bò của Trung Quốc trên Biển Đông là hoàn toàn trái với luật pháp quốc tế. Rồi một loạt các hoạt động của Trung Quốc như quấy rối, ngăn chặn và xây đảo nhân tạo cũng là trái với luật pháp quốc tế. Rất nhiều hoạt động nhằm hiện thực hóa đường Lưỡi Bò trái với luật pháp Quốc tế, những quốc gia trong vùng nếu có được bằng chứng phải trưng ra đẩy đủ đưa ra trước công luận quốc tế. Về sau này, đây sẽ là những tài liệu rất giá trị để Tòa án quốc tế nhìn vào.

 

 

Nhà giàn DK1. (Ảnh: Mỹ Trà)

 

Các nước phải kết hợp với nhau mạnh hơn nữa để tạo thành một mặt trận quốc tế đủ lớn để chống lại sự vi phạm quốc tế của Trung Quốc trên Biển Đông, chống lại yêu sách đường Lưỡi Bò của Trung Quốc trên Biển Đông. Có như vậy mới có thể tạo đủ sức ép buộc Trung Quốc phải thay đổi hành vi. Đồng thời cũng phải có những hành động hợp pháp bảo vệ các nước ven bờ, chẳng hạn như những hành động thăm dò dầu khí, đánh cá bình thường của ngư dân Việt Nam. Tất cả những hoạt động này phải được bảo vệ. Tôi nghĩ rằng, không chỉ có các nước ven bờ như Việt Nam, Philippines, Malaysia mà kể cả các nước bên ngoài có chung lợi ích bảo vệ luật pháp quốc tế cũng hoàn toàn có thể hợp tác với nhau, không chỉ bằng con đường quân sự mà có thể sử dụng các tàu chấp pháp giúp đỡ nhau, tăng cường năng lực để cùng nhau bảo vệ thi hành luật pháp quốc tế trong khu vực này.

 

PV: Giáo sư đánh gíá như thế nào về khả năng khởi kiện Trung Quốc với các hành vi trái phép hiện nay?

 

Giáo sư Vuving: Rõ ràng, những hành động hiện nay của Trung Quốc như đưa tàu vào vùng chủ quyền của Việt Nam, xua đuổi tàu cá ... hoàn toàn là bất hợp pháp. Nếu Việt nam thu thập được đủ bằng chứng và công bố ra quốc tế thì sẽ xây dựng được một hệ thống tư liệu quý báu, khi đưa ra Tòa thì khả năng thắng kiện 100% bởi vì các hoạt động của Trung Quốc hoàn toàn sai luật pháp quốc tế.

 

 

Giáo sư Vuving: Một trong những cách Việt Nam có thể bắt Trung Quốc “nâng” cái giá phải trả với những hành động phi pháp của mình đó là tạo điều kiện cho quốc tế vào và nhìn thấy, thu thập các bằng chứng Trung Quốc vi phạm chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông, chẳng hạn như tạo điều kiện cho các phóng viên quốc tế tới thực địa để trực tiếp lấy thông tin về các hành động quấy nhiễu và cản phá của Trung Quốc và đó sẽ là những bằng chứng hùng hồn và mạnh mẽ nhất để buộc Trung Quốc chùn bước trong điều kiện hiện nay. Năm 2014, khi Trung Quốc đưa giàn khoan, Việt Nam đã đưa nhà báo quốc tế ra tận nơi chứng kiến và ghi hình và chính điều đó đã góp phần không nhỏ khiến Trung Quốc phải rút giàn khoan về sau 2 tháng rưỡi hạ đặt trái phép trong vùng biển Việt Nam.

 

Thứ hai, nếu Việt Nam không có những phản ứng đủ mạnh để buộc Trung Quốc phải trả giá thì Trung Quốc sẽ tiếp tục làm những gì mà họ đã và đang làm. Họ sẽ tiếp tục làm nhiều cách để thực thi đường Lưỡi Bò của họ. Cho đến nay họ chưa phải trả giá cho các hành vi của họ, nên họ sẽ tiếp tục thực hiện ý đồ của mình bằng nhiều hành vi khác nhau. Một kịch bản trong tương lai, họ sẽ bao vây một đảo của Việt Nam, cắt đường tiếp tế vào đảo. Do đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục các hoạt động thăm dò, cản phá, quấy rối các hoạt động đánh bắt cá của Việt Nam, Philippines, Malaysia, kể cả bên trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước khác, rồi họ sẽ tăng cường tập trận, kể cả bắn tên lửa trên Biển Đông.