Vừa qua, trong tháng 11/2023, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Viễn thông (sửa đổi) với tỷ lệ tán thành 94,74%. Luật (sửa đổi) gồm: 10 chương, 73 điều, có hiệu lực từ 01/7/2024; quy định về quản lý dịch vụ trung tâm dữ liệu (IDC), điện toán đám mây (cloud), dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet (OTT viễn thông) có hiệu lực từ 01/01/2025. Luật (sửa đổi) có một số điểm mới so với Luật hiện hành, cụ thể như:
“Hạ tầng số” lần đầu tiên được đề cập trong văn bản cấp luật (Điều 4). Luật bổ sung điều chỉnh thêm một số cấu phần chính của “hạ tầng số” bao gồm: trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây. Dịch vụ IDC/cloud là dịch vụ viễn thông, quản lý theo pháp luật viễn thông và được quản lý theo hướng “quản lý nhẹ”, mở, linh hoạt, hướng đến bảo vệ quyền lợi người sử dụng, bảo đảm an toàn, an ninh.
Quản lý dịch vụ OTT viễn thông theo pháp luật viễn thông sẽ theo hướng “quản lý nhẹ” hướng đến bảo vệ quyền lợi người sử dụng (OTT phải công bố chất lượng, bảo vệ dữ liệu, thông tin cá nhân); bảo đảm an toàn, an ninh (OTT phải cung cấp thông tin cho cơ quan nhà nước khi được yêu cầu).
Về phát triển hạ tầng viễn thông, Luật bổ sung quy định công trình viễn thông được xây dựng, lắp đặt trên tài sản công; Tăng cường sử dụng chung hạ tầng liên ngành như: chủ đầu tư các dự án xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật (giao thông, xây dựng,...) phải thông báo để các doanh nghiệp viễn thông đăng ký sử dụng chung; Quy định trách nhiệm của chủ đầu tư xây dựng nhà chung cư, công trình công cộng, khu chức năng,... trong việc thiết kế, xây dựng, bố trí mặt bằng để xây dựng, lắp đặt hạ tầng viễn thông; Bổ sung trách nhiệm của UBND các cấp, Bộ ngành liên quan xử lý hành vi cản trở việc xây dựng hợp pháp cơ sở hạ tầng viễn thông.
Về Quỹ dịch vụ Viễn thông công ích, Luật bổ sung, hoàn thiện quy định về Quỹ để khắc phục bất cập trong hoạt động giai đoạn trước.
Về đấu giá kho số viễn thông, tài nguyên Internet: Luật quy định cụ thể các loại tài nguyên viễn thông cấp qua hình thức đấu giá. Việc lựa chọn mã, số viễn thông đấu giá sẽ do thị trường quyết định; Quy định cụ thể giá khởi điểm cho từng loại mã, số viễn thông, tên miền Internet đưa ra đấu giá.
Về xử lý “rác viễn thông”, Luật bổ sung nghĩa vụ của doanh nghiệp phải xác thực, lưu giữ, quản lý thông tin thuê bao; xử lý các SIM có thông tin không đầy đủ, không chính xác; ngăn chặn tin nhắn rác, cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo; Bổ sung nghĩa vụ của thuê bao viễn thông không được sử dụng thông tin cá nhân của mình để giao kết hợp đồng cho người khác trừ trường hợp pháp luật cho phép và chịu trách nhiệm về các số thuê bao đã đăng ký; và Bổ sung hành vi cấm sử dụng thiết bị, phần mềm gửi, truyền, nhận thông tin qua mạng viễn thông để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
Về quản lý thị trường, thúc đẩy phát triển viễn thông, Luật quy định quản lý hoạt động bán buôn trong viễn thông để thúc đẩy cạnh tranh, phù hợp với thông lệ quốc tế; Bổ sung quy định về quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ viễn thông của các tổ chức nước ngoài theo hình thức qua biên giới; Hoàn thiện quy định sử dụng tài khoản SIM thuê bao di động để thanh toán cho dịch vụ viễn thông và dịch vụ nội dung thông tin trên mạng viễn thông di động hợp pháp; Bổ sung quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát công nghệ mới, mô hình mới trong hoạt động viễn thông.
Về cải cách thủ tục hành chính, Luật cấu trúc lại các giấy phép viễn thông nhằm đơn giản hóa thủ tục, khuyến khích gia nhập thị trường đối với một số dịch vụ viễn thông không có hạ tầng mạng; điều kiện cấp phép chặt chẽ đối với trường hợp cung cấp dịch vụ có hạ tầng mạng, có sử dụng tài nguyên tần số.
Luật Viễn thông sửa đổi sẽ tạo thuận lợi, có ý nghĩa cho doanh nghiệp viễn thông, cũng như mang lại những cơ hội mới trong thời gian tới.
Luật Viễn thông sửa đổi sẽ tác động đến thị trường viễn thông theo các hướng có thể kể đến như: Thúc đẩy phát triển các dịch vụ viễn thông mới; Tạo thuận lợi cho phát triển hạ tầng viễn thông; Thúc đẩy cạnh tranh trong hoạt động viễn thông thông qua quy định về hoạt động bán buôn trong viễn thông, đơn giản hoá TTHC trong cấp phép viễn thông gia nhập thị trường; Ngăn chặn “rác viễn thông”; Bảo vệ quyền lợi người sử dụng dịch vụ viễn thông.
Những chủ thể sẽ bị tác động bởi Luật Viễn thông sửa đổi là các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông mới (dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet, dịch vụ điện toán đám mây, dịch vụ trung tâm dữ liệu) cũng sẽ bị điều chỉnh quản lý bởi Luật Viễn thông, được coi là doanh nghiệp viễn thông, tuy nhiên được tiếp cận theo cách thức “quản lý nhẹ”, ít nghĩa vụ hơn so với các doanh nghiệp viễn thông truyền thống, trong khi được chính danh hoạt động theo pháp luật về viễn thông. Các doanh nghiệp này sẽ cần phải nghiên cứu kỹ các quy định mới của Luật Viễn thông sửa đổi để có thể thực hiện đúng và đầy đủ các quy định.
Ngoài ra, người sử dụng dịch vụ viễn thông cũng sẽ được hưởng lợi từ Luật Viễn thông sửa đổi, cụ thể là được bảo vệ quyền lợi tốt hơn trong đó bao gồm việc bảo đảm bí mật thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân từ các doanh nghiệp viễn thông, được cung cấp các dịch vụ viễn thông có chất lượng bảo đảm.
