Có một trò chơi rất phổ biến với trẻ em châu Phi có tên gọi “Semut, Orang, Gajah”. Nghe qua thì có vẻ lạ. Trong tiếng Anh đó là trò “rock, paper, scissors”, còn trong tiếng Việt đó chính là trò “oẳn tù tì” mà các em nhỏ hay chơi…
Công dân toàn cầu trong bối cảnh mới
Đây là ví dụ rất thú vị được bà Nguyễn Phương Dung, CEO Công ty Cổ phần 1Edtech, nhà phát triển ứng dụng Dino Đi học, đưa ra để minh họa về định nghĩa “công dân toàn cầu” trong chương trình the WISE Talk với chủ đề “Công nghệ giáo dục (Edtech) đang góp phần đưa trẻ em Việt Nam trở thành công dân toàn cầu trong bối cảnh mới như thế nào?”, do Trung tâm Kết nối công nghệ tương lai (Tech Connect) phối hợp với VnEconomy thực hiện mới đây.
“Rõ ràng là một trò chơi của trẻ em châu Phi hoặc là đến từ Mỹ, cuộc sống rất khác nhau nhưng nó cũng có điểm tương đồng đối với trẻ em Việt Nam”, bà Dung chia sẻ. Hiểu một cách đơn giản, công dân toàn cầu có thể đến từ bất kỳ đâu, không phân biệt quốc gia, quốc tịch, tôn giáo; có sự thấu cảm và hiểu về các vấn đề chung, từ đó họ sẽ hiểu và đồng cảm với những con người khác nhau có cuộc sống khác nhau.
Khi từ khóa “công dân toàn cầu” đã và đang trở thành xu hướng, việc giáo dục giới trẻ trở thành những công dân toàn cầu với những kỹ năng mới nhận được không ít sự quan tâm.
Theo bà Nguyễn Phương Dung, giáo dục công dân toàn cầu sẽ bao gồm các hoạt động hỗ trợ để tăng cường ba yếu tố, đó là nhận thức, hành vi, tình cảm xã hội cho trẻ nhỏ, để trẻ có thể đạt được những năng lực của công dân toàn cầu. Đơn cử như gia tăng tiếp xúc về mặt quốc tế, tăng sự giao lưu kết nối xã hội cho trẻ em, hay cho trẻ học những ngôn ngữ mới.
Bà Dung đánh giá sự xuất hiện của dịch Covid-19 không hề thay đổi định nghĩa về công dân toàn cầu, thậm chí làm cho nhiều người nhận thức rõ hơn về xu hướng này và thúc đẩy đa dạng hóa các phương thức giáo dục công dân toàn cầu.
Chia sẻ đồng quan điểm, ông Nguyễn Trí Hiển, Đồng Trưởng làng Công nghệ Giáo dục TECHFEST 2020-2022, CEO Công ty Cổ phần Công nghệ giáo dục Thiên Hà Xanh, đánh giá Edtech đã giúp mỗi cá nhân trở thành công dân toàn cầu theo mỗi cách riêng, trở thành những cá thể tốt nhất trong thế giới chung. “Mỗi người chúng ta đang giải quyết những vấn đề chung của toàn cầu, nên Edtech sẽ giúp cho mỗi người tìm lại bên trong chính mình để có thể hòa nhập chung với không gian toàn cầu”, ông Hiển nhấn mạnh.
Chuyên gia này phân tích: những công dân toàn cầu cần trang bị một nhóm kỹ năng cơ bản, bao gồm kỹ năng ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp, và kỹ năng mềm. Trong giai đoạn hiện nay, giới trẻ còn cần tới kỹ năng số, tư duy số khi rất nhiều công nghệ mới ra đời như Iot hay Metaverse.
Cú hích cho thị trường Edtech
Cùng với xu hướng công dân toàn cầu, sự xuất hiện của đại dịch Covid-19 đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường Edtech. Ông Hiển cho biết ở quy mô thị trường quốc tế, lượng đầu tư vào thị trường Edtech giai đoạn 5 năm gần đây ghi nhận năm sau cao hơn năm trước. Năm 2021, tổng đầu tư vào Edtech trên toàn cầu đạt trên 30 tỷ USD. Đặc biệt, số kỳ lân trong lĩnh vực này cũng đạt đến hơn 16 công ty.
Tại thị trường Việt Nam, năm 2021 ghi nhận một năm kỷ lục về vốn đầu tư rót vào Edtech với khoảng 160 triệu USD đã được đầu tư, đưa lĩnh vực này lọt vào top 3 ngành nhận vốn đầu tư nhiều nhất.
Ông Hiển cho biết thêm trong năm qua, có hơn 150 sản phẩm và startup được chào ra công chúng và được đón nhận. Đặc biệt, làn sóng Covid-19 vô tình khiến mọi người phải chuyển sang học tập online. Các bậc phụ huynh học sinh từ đây nhận thấy, học online cũng mang lại rất nhiều lợi ích.
Đồng quan điểm, bà Dung cho rằng sự xuất hiện của Covid-19 đã kéo theo sự chuyển đổi mạnh mẽ khi mọi gia đình và nhà trường phải nỗ lực đưa các hoạt động học tập lên nền tảng số. Các công cụ e-learning một lần nữa được đẩy mạnh, và rõ ràng, được phổ cập tới rất nhiều gia đình. “Đây là cú hích chưa từng thấy với các nền tảng số, các công cụ e-learning”, bà Dung nhấn mạnh.
Kết quả khảo sát Edtech Agency cho thấy thị trường Edtech hiện có khả năng chi trả mạnh mẽ hơn so với giai đoạn 2016 - 2018. “Hy vọng trong giai đoạn tiếp theo, với những sự mở cửa của thị trường, sẽ có những kỳ lân Edtech đầu tiên của Việt Nam trong giai đoạn 2023 - 2025”, ông Hiển bày tỏ.
Những yếu tố cốt lõi
Giữa thị trường đa dạng và ngày càng phát triển, việc lựa chọn được một sản phẩm Edtech phù hợp giúp tăng hiệu quả học tập, rút ngắn con đường trở thành công dân toàn cầu, nhưng cũng không hề dễ dàng. Theo ông Hiển, yếu tố đầu tiên khi lựa chọn sản phẩm Edtech là phải tập trung vào lõi, tìm hiểu kỹ khoa học giáo dục là gì và học để làm gì, từ đó lựa chọn lộ trình và phương pháp phù hợp.
Mỗi giai đoạn phát triển sẽ có một sản phẩm và phương pháp riêng, do đó điều quan trọng tiếp theo là phải tìm hiểu kỹ tố chất của mỗi cá nhân để có thể đi đến sự phù hợp nhất với năng lực của mỗi con người.
Ở vị trí là người làm sản phẩm cho phụ huynh và trẻ em dưới 10 tuổi, bà Dung cho rằng các chương trình học tập được lựa chọn cần phải truyền được cảm hứng, giúp trẻ cảm thấy thích thú sau mỗi lần học, từ đó tăng hiệu quả cho quá trình học tập. Những đặc điểm trong lựa chọn từ phía người sử dụng như vậy đặt ra yêu cầu tương ứng với các doanh nghiệp trong việc phát triển sản phẩm để phù hợp và hấp dẫn nhất với người tiêu dùng.
Theo ông Hiển, cái quan trọng nhất của một startup là phải tập trung vào cái lõi “khoa học giáo dục là gì” và tạo ra điểm riêng biệt nhờ những công nghệ hiện đại. Một số xu hướng được nhận định sẽ phát triển trong thời gian tới mà các doanh nghiệp cần lưu tâm là edutainment, tức là giáo dục gắn liền với giải trí, giúp người học chơi trong không gian kiến thức; và SQ - chỉ số thông minh xã hội, tức là kỹ năng tư duy, giải quyết và vượt qua vấn đề.
Cũng giống như ông Hiển, bà Nguyễn Phương Dung nhấn mạnh: “Đối với những sản phẩm công nghệ giáo dục, cái lõi của nó là giáo dục”. Theo đó, cái cuối cùng cần phải tập trung là chương trình giáo dục, là các chương trình có thể giúp ích cho sự tiến bộ của người học – tiêu chí cuối cùng mà người làm sản phẩm cần phải quan tâm.
Bên cạnh đó, xu hướng đưa người học trở thành trung tâm của quá trình học đang ngày càng nhận được sự quan tâm và đầu tư khi các ứng dụng thực tế cho thấy mức hiệu quả gia tăng đáng kể.
Dù vậy, bà Dung cũng lưu ý dù áp dụng phương pháp học tập nào, giáo dục gia đình vẫn là nền tảng. “Phụ huynh có chọn phương thức nào thì cũng phải theo sát và đồng hành cùng con. Công nghệ cuối cùng vẫn chỉ là công cụ thôi, để đạt được đích đến cuối cùng là phát triển toàn diện một con người là một hành trình rất dài và cần sự gắn kết, theo sát của phụ huynh”, bà Dung nói và kỳ vọng, phụ huynh có thể lựa chọn bất kỳ bộ môn nào, nhưng đến cuối cùng, hãy biến chúng trở thành công cụ để giúp con tăng cường nhận thức, hành vi và tình cảm xã hội, để trở thành một công dân toàn cầu đúng nghĩa.
