Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm phòng truyền thống của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam_ Ảnh: TTXVN
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định, trong công cuộc đổi mới, MTTQ Việt Nam và các tổ chức CT-XH đã có những đóng góp quan trọng: “Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, vận động đông đảo nhân dân tham gia các phong trào thi đua yêu nước, phát huy ngày càng tốt hơn vai trò đại diện quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và nhân dân; chủ động tham gia giám sát và phản biện xã hội, làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị, góp phần tích cực vào những thành tựu chung của đất nước”(1). Tuy nhiên, Đại hội Đảng lần thứ XIII cũng nêu lên những hạn chế trong hoạt động của MTTQ và các tổ chức CT-XH: “Việc đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội có mặt chưa theo kịp yêu cầu của tình hình mới, chưa thật sâu sát các tầng lớp nhân dân và cơ sở; chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội chưa đều”(2).
Xuất phát từ việc tổng kết thực tiễn 35 năm đổi mới đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh phương hướng, nhiệm vụ đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ, các tổ chức CT-XH: “Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tập hợp, vận động nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, đẩy mạnh cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; thực hành dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội. Đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư. Thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên, tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, tăng cường đối ngoại nhân dân. Xây dựng thế trận lòng dân, phát huy sức mạnh đoàn kết, đồng thuận của nhân dân trong và ngoài nước để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”(3). Cuộc sống không ngừng vận động, phát triển, luôn đặt ra những vấn đề mới, những nhiệm vụ mới đòi hỏi phải thực hiện những nhiệm vụ bằng cách thức, phương pháp sáng tạo, hiệu quả. Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, MTTQ Việt Nam và các tổ chức CT-XH thực hiện đổi mới nội dung, phương thức hoạt động nhằm tiếp tục tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp ngày càng rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân, phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường và quyền làm chủ của nhân dân, giữ vững kỷ cương và ổn định xã hội, huy động tối đa các nguồn lực để đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, làm tốt vai trò là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, cầu nối vững chắc giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, tăng cường đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng là vấn đề quan trọng và cấp thiết.
Giải pháp đổi mới nội dung, phương thức hoạt động theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng
Một là,nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CT-XH.
Trước hết, cần làm cho toàn bộ hệ thống chính trị và toàn xã hội hiểu rõ về vai trò, vị trí của Mặt trận, của các tổ chức CT-XH. Xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và của cả hệ thống chính trị, trong đó MTTQ và các tổ chức CT-XH đóng vai trò tham mưu, nòng cốt.
Cùng với đó, cần sử dụng tổng hợp các hình thức tổ chức tuyên tuyền bằng các công cụ trực quan như: Tranh cổ động, ảnh, pa nô, áp phích, màn hình led, chương trình phát thanh, truyền hình, sách, báo chí, phim tài liệu... Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, sự phát triển của công nghệ thông tin, công nghệ số, kinh tế số, xã hội số..., Mặt trận cũng cần sử dụng các công cụ truyền thông mới, thông minh, hiện đại để tuyên truyền thông qua internet, như trang web, Facebook, Twitter, Zalo, Viber..., đồng thời, phải chú trọng công tác tuyên truyền thông qua hoạt động của báo cáo viên, cán bộ mặt trận bằng các hình thức tọa đàm, trao đổi, hội thảo, nói chuyện thời sự, kể chuyện gương người tốt, việc tốt, tiếp xúc, sinh hoạt trực tiếp với nhân dân ở cộng đồng dân cư tổ dân phố, thôn, làng, bản... Bên cạnh đó, tùy thuộc vào chương trình cụ thể của từng quý, năm cần sự phối hợp, lồng ghép các hình thức phù hợp để thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền về những nội dung đại đoàn kết toàn dân đến với các tầng lớp nhân dân, nhằm tạo nên những chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của mỗi người dân về công cuộc đổi mới toàn diện, phát triển nhanh, bền vững đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần thực hiện tốt hơn nữa vai trò nòng cốt trong việc chủ trì hiệp thương dân chủ, phối hợp với các cấp chính quyền và các tổ chức thành viên triển khai sâu rộng các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước nhằm phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường, tự tôn dân tộc, đổi mới sáng tạo của các tầng lớp nhân dân thi đua thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội của đất nước trong thời kỳ mới. Tiếp tục tổ chức tốt cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, phong trào thi đua “Đoàn kết, sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế”, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả, lan tỏa, sát hợp với thực tế đời sống của nhân dân. Đặc biệt, cần tiếp tục phát huy sức mạnh đoàn kết, phối kết hợp với các cơ quan, đơn vị, lực lượng vũ trang trong thực hiện phòng, chống đại dịch COVID-19 với phương châm “chống dịch như chống giặc”, “đến từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” về khai báo y tế, cách ly, khoanh vùng dập dịch; vận động các nhà hảo tâm, doanh nghiệp, doanh nhân và các tầng lớp nhân dân tích cực ủng hộ vật chất và tinh thần hỗ trợ cho tuyến đầu chống dịch có hiệu quả, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân. Tích cực thực hiện “mục tiêu kép” của Chính phủ đặt ra vừa phòng, chống dịch có hiệu quả, vừa phát triển kinh tế, không để nền kinh tế đứt gãy, bảo đảm ổn định đời sống của nhân dân; giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Để thực hiện tốt các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước, Mặt trận phải không ngừng chú trọng đổi mới phương thức hoạt động từ khâu tổ chức triển khai, thực hiện: Xác định rõ vai trò chủ trì, phối hợp đối với từng tổ chức, cá nhân tham gia tổ chức; các điều kiện, nguồn lực cần thiết cho từng cuộc vận động, từng phong trào. Thực hiện các hình thức tuyên truyền phù hợp về sự cần thiết, mục đích, ý nghĩa của các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước nhằm tạo sự đồng thuận, hưởng ứng và tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân và toàn xã hội.
Tăng cường công tác phối hợp với chính quyền để xác định nội dung, cơ chế phân công trách nhiệm trong tổ chức thực hiện tham gia chương trình, mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống của nhân dân. Mặt trận cần hiệp thương, thống nhất, phân công các tổ chức thành viên thực hiện các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước do Mặt trận chủ trì phát động và các cuộc vận động, phong trào thi đua của các tổ chức thành viên để tránh chồng chéo, hình thức, hiệu quả thấp. Mặt trận phải kết nối được với các tổ chức thành viên, nhất là với các đoàn thể CT-XH về đánh giá kết quả của từng cuộc vận động, từng phong trào thi đua, thấy được những mặt tích cực, mặt hạn chế, nguyên nhân và những kinh nghiệm rút ra trong triển khai, tổ chức thực hiện để kịp thời bổ sung cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo các cuộc vận động, phong trào thi đua ngày càng có chất lượng cao hơn, thiết thực hơn và nhận được sự hài lòng của nhân dân, làm cho uy tín, vị thế của Mặt trận trong xã hội được nâng cao, nhằm góp phần thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, vì hạnh phúc của nhân dân.
Ba là, MTTQ và các tổ chức CT-XH chăm lo, bảo vệ lợi ích thiết thực chính đáng, hợp pháp của nhân dân.
Thực hiện tốt hơn nữa cải thiện dân sinh, chăm lo đời sống vật chất của mọi người dân và cộng đồng dân cư bao gồm ăn, ở, điều kiện học hành, đi lại, bảo vệ sức khỏe, y tế trong phòng, chống dịch bệnh, nghỉ ngơi, môi trường sống, bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm... Tiếp tục đẩy mạnh nâng cao dân trí về trình độ văn hóa, khoa học, công nghệ thông tin, tạo điều kiện cho nhân dân được thụ hưởng văn hóa, nghệ thuật, thông tin tiến bộ, hiện đại, được chăm lo lợi ích xã hội, tham quan, du lịch; chăm lo lợi ích tâm linh; thực hiện tự do tín ngưỡng phù hợp với văn hóa dân tộc và quy định của pháp luật.
Phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ thực sự của nhân dân thông qua Nhà nước, Mặt trận và tổ chức CT-XH; thực hiện tốt hơn phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Làm tốt hơn nữa vai trò tập hợp, lắng nghe ý kiến nhân dân để phản ánh với các cơ quan đảng và nhà nước ở Trung ương, địa phương.
Bốn là, vận động, phát huy vai trò của nhân dân tích cực tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Đảng phải dựa vào nhân dân để tiến hành cuộc vận động đổi mới và chỉnh đốn Đảng, tổ chức cho nhân dân tham gia đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, ý kiến nhận xét, phê bình cán bộ, đảng viên, nhận xét người mà Đảng dự kiến kết nạp và lựa chọn làm cán bộ lãnh đạo, quản lý; thông qua đó, tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với Mặt trận và nhân dân. Mặt trận cần chú trọng xây dựng, tạo sự đồng thuận trong nhân dân và xã hội, tin tưởng vững chắc vào đường lối đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quản lý.
Cần làm tốt vai trò chủ trì hiệp thương, phân công, phối hợp các tổ chức thành viên trong thực hiện giám sát và phản biện xã hội, bao gồm cả việc giám sát các cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức, cơ quan nhà nước các cấp, góp phần làm cho tổ chức đảng và bộ máy chính quyền các cấp thực sự trong sạch, vững mạnh, thực sự là của dân, do dân và vì dân. Chủ động góp ý kiến với Đảng, Nhà nước trong việc hoạch định cơ chế, chính sách, làm người phản biện để giúp Đảng và chính quyền tự điều chỉnh, tự hoàn thiện để lãnh đạo, chỉ đạo tốt hơn trong quá trình xây dựng và phát triển nhanh, bền vững đất nước. Cần lựa chọn các nội dung, vấn đề liên quan tới quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, những vấn đề bất cập mà nhân dân quan tâm; phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, điều kiện và năng lực của MTTQ Việt Nam ở mỗi cấp, mỗi địa phương để có những đề xuất, kiến nghị xác đáng, phù hợp với thực tiễn.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tiếp tục chủ động tham gia sâu hơn, toàn diện, hiệu quả hơn, động viên nhân dân tích cực tham gia vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Phát huy vai trò tích cực của Mặt trận trong tham gia kiểm soát quyền lực, giám sát để quản lý xã hội có kỷ cương, pháp luật, công khai, minh bạch; phát huy vai trò giám sát của mình, của nhân dân, báo chí và công luận; là nơi tin cậy để người dân phản ánh, tố giác tội phạm, tham nhũng, “lợi ích nhóm”, tố giác những người có biểu hiện suy thoái, tiêu cực, nhũng nhiễu nhân dân; tích cực tham gia vào bảo đảm an ninh nông thôn, an ninh môi trường, an ninh nguồn nước, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Bên cạnh đó, Mặt trận cần đồng hành với chính quyền các cấp trong xây dựng niềm tin và sự hài lòng của người dân đối với công tác quản trị, quản lý dân cư, quản lý xã hội trên địa bàn, thực sự phục vụ cuộc sống của nhân dân.
Năm là, MTTQ và các tổ chức CT-XH gắn bó thường xuyên, mật thiết với nhân dân; tập trung hướng mạnh về cơ sở, sát địa bàn, sát dân.
Tăng cường vai trò chủ trì hiệp thương, phối hợp thống nhất hành động của Mặt trận với các tổ chức thành viên. Chú trọng việc phối hợp với chính quyền bằng các quy chế, chương trình, kế hoạch cụ thể để thực sự tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị thực hiện nhiệm vụ phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phấn đấu đến năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Cần nghiên cứu đổi mới mô hình và tổ chức hoạt động theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6, Trung ương 7 khóa XII của Đảng. Kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Quan tâm đầu tư về nguồn lực, xây dựng Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam xứng tầm. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Mặt trận có tâm huyết, trách nhiệm với công việc, có kinh nghiệm, kỹ năng trong công tác vận động nhân dân; đặc biệt là đội ngũ cán bộ hoạt động chuyên trách ở các cấp. Tăng cường công tác tổng kết thực tiễn và nghiên cứu khoa học lý luận về Mặt trận trong thời kỳ mới. Cần phát huy tốt hơn vai trò của các hội đồng tư vấn của MTTQ Việt Nam, các nhà khoa học, các chuyên gia, các cá nhân tiêu biểu trong các tầng lớp nhân dân, trong các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài, tạo ra thế và lực của MTTQ Việt Nam về phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong thời kỳ mới.
Sáu là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức CT-XH.
Việc hàng đầu là tổ chức và cấp ủy thực hiện đúng đắn các nghị quyết của Trung ương và tổ chức đảng cấp trên về công tác mặt trận, các quyết định vận động từng đối tượng quần chúng nhân dân: Công nhân, nông dân, trí thức, doanh nhân, thanh niên, phụ nữ, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Phải coi trọng khâu nhận thức, quán triệt và nhất là khâu tổ chức thực hiện nghị quyết.
Gắn công tác xây dựng Đảng với công tác mặt trận; chi bộ, đảng viên phải làm công tác mặt trận theo chức trách, nhiệm vụ của mình được phân công. Chi bộ phải giáo dục nâng cao năng lực, đạo đức và tính tiền phong gương mẫu, tác phong gần gũi quần chúng của cán bộ, đảng viên, gắn bó với dân, sát dân, hiểu dân và có trách nhiệm với dân.
Các cấp ủy phải tăng cường và quan tâm kiện toàn, đổi mới đội ngũ cán bộ làm công tác mặt trận, nhất là cán bộ chủ chốt của mặt trận là cấp ủy viên hoặc đảng viên phải là những người có năng lực, có uy tín và trưởng thành từ phong trào quần chúng. Đảng và các cấp ủy cần có kế hoạch tổng thể về tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bố trí, luân chuyển, sử dụng cán bộ mặt trận trong tổng thể công tác cán bộ của cả hệ thống chính trị. Cần có chính sách chăm lo để có cán bộ mặt trận không chuyên trách, không biên chế làm công tác vận động quần chúng ở cơ sở, địa bàn dân cư; huy động người có uy tín trong cộng đồng tham gia công tác mặt trận về công tác tự quản cộng đồng, công tác hòa giải. Chăm lo xây dựng, củng cố, kiện toàn ủy ban MTTQ các cấp, ban công tác mặt trận ở khu dân cư theo hướng tinh gọn, hiệu quả.
Mặt trận phải đề nghị các cấp ủy tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chính quyền cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa; tiếp tục hoàn thiện cơ chế hoạt động và chính sách đối với công tác mặt trận nhằm tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và nâng cao chất lượng công tác mặt trận trong tình hình mới. Đảng và Nhà nước cũng mong muốn nhận được nhiều hơn những ý kiến đề xuất, góp ý xuất phát từ nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân thông qua MTTQ Việt Nam, các tổ chức CT-XH để Đảng, Nhà nước tiếp thu và hoàn thiện chủ trương, đường lối và phương thức lãnh đạo của mình.
Đảng phải chăm lo đào tạo, bồi dưỡng, giới thiệu, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt có phẩm chất, năng lực và uy tín làm công tác mặt trận để vận động nhân dân thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức đảng, cấp ủy các cấp đối với việc thực hiện các nghị quyết, các quy chế, quy định của Đảng về công tác mặt trận, đoàn thể. Đề nghị với Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu của Đảng phối hợp với Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và cơ quan trung ương của các tổ chức CT-XH nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, làm sáng rõ hơn cơ chế về mối quan hệ “Đảng Cộng sản Việt Nam vừa là người lãnh đạo Mặt trận, vừa là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” trong thời kỳ mới./.
-------------
(1), (2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 70, 88
(3) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 172
