Chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ nông sản

Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn Lê Đức Thịnh cho biết: Hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, hoạt động của kinh tế tập thể, hợp tác xã vẫn còn nhiều hạn chế như: Tốc độ tăng trưởng thấp so với các khu vực kinh tế khác; phần lớn tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã có quy mô nhỏ, sức cạnh tranh yếu; hạn chế về khả năng huy động nguồn lực từ thị trường để đầu tư sản xuất, kinh doanh. Số lượng hợp tác xã tăng nhưng số lượng thành viên giảm, trong đó, sự gắn kết lợi ích giữa các thành viên và hợp tác xã chưa cao. Thống kê cho thấy, cả nước hiện có 18.000 hợp tác xã, thì một nửa số này có số thành viên dưới 30; số lượng thành viên của hợp tác xã nhiều nhất là 200 thành viên. Đây là một trong những yếu tố khiến hoạt động của hợp tác xã còn nhỏ lẻ, manh mún. Do vậy, để phát triển trong tình hình mới thì hợp tác xã cần thay đổi về tư duy sản xuất và liên kết phân công phụ trách đến từng khâu trong chuỗi sản xuất, trong đó khâu tiêu thụ cần thiết phải có sự ứng dụng công nghệ số để đa dạng đầu ra cho sản phẩm, bổ sung cho các kênh tiêu thụ truyền thống vốn gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh dịch Covid-19.

Thực tế, điều này cũng đã được nhiều hợp tác xã trên cả nước đẩy mạnh thực hiện trong thời gian qua và đã đạt hiệu quả rõ nét. Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn (huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) là một trong số ít hợp tác xã tiên phong trong phát triển chuỗi thực phẩm sạch gắn với nông nghiệp thông minh và chuyển đổi số trong nông nghiệp. Hiện nay, việc kết nối, tiêu thụ sản phẩm của hợp tác xã được thực hiện một cách đồng bộ với các kênh bán hàng hiện đại như các hệ thống siêu thị lớn và các sàn giao dịch thương mại điện tử. Theo đó, hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ 4.0 eGap và eGap.vn, iMetos của Liên hiệp Hợp tác xã Kinh tế số Việt Nam (VDECA) nhằm phục vụ chuyển đổi số với các giải pháp như: nhật ký điện tử, hệ thống quản lý sản xuất bằng điện thoại thông minh, hệ thống camera giám sát đồng ruộng, tem truy xuất nguồn gốc QR code gắn với bộ nhận diện nhãn hiệu. Giám đốc Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn Hoàng Văn Thám cho biết: Việc phát triển đồng bộ các giải pháp gắn với chuyển đổi số nông nghiệp đã giúp nâng cao tương tác giữa nông dân với người tiêu dùng. Mặc dù thời gian qua tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã làm đứt gãy một số chuỗi cung ứng thực phẩm, nhưng chuỗi sản xuất tiêu thụ của hợp tác xã vẫn duy trì, phát triển ổn định, doanh thu của hợp tác xã năm 2021 ước đạt khoảng 14 tỷ đồng, tăng 10% so với năm 2020.

Chia sẻ về thay đổi nhờ áp dụng công nghệ số, Giám đốc Hợp tác xã Mật ong Cường Nga (Hà Tĩnh) Nguyễn Văn Cường cho biết thêm: Từ cuối năm 2019, sản phẩm mật ong Cường Nga đã được đánh giá sản phẩm OCOP 3 sao. Đến năm 2020, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng đến hoạt động tiêu thụ sản phẩm của hợp tác xã. Thế nhưng, nhờ sớm ứng dụng nông nghiệp thông minh, đặc biệt là tham gia kết nối tiêu thụ nông sản trên các sàn giao dịch thương mại nên giao thương vẫn diễn ra thuận lợi thông qua hình thức bán hàng trực tuyến, qua đó hợp tác xã tiêu thụ được hơn 7.000 lít mật ong, thu về khoảng ba tỷ đồng.

Đồng hành cùng hợp tác xã chuyển đổi số

Hiệu quả từ chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ nông sản đã được minh chứng, nhưng hiện nay, số hợp tác xã tham gia vào lĩnh vực này chưa nhiều. Nguyên nhân do hạn chế về tiềm lực tài chính, nguồn nhân lực công nghệ cao, điều kiện tiếp cận công nghệ... Trước thực tế này, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc VDECA Mai Quang Vinh chia sẻ: Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng các hợp tác xã trong thực hiện giải pháp ứng dụng công nghệ 4.0 eGap và eGap.vn, iMetos, MobiAgri phục vụ chuyển đổi số và bảo hiểm nông nghiệp. Để nông sản tạo dựng được uy tín, bán được giá, hợp tác xã cần phải bảo đảm được tính minh bạch thông qua Chứng nhận TCVN, tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn quốc tế; chứng nhận tiêu chuẩn cơ sở; quy chuẩn sản xuất; quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn... Thông qua các giải pháp công nghệ, sổ ghi chép thủ công này sẽ được thay thế bằng nhật ký điện tử, sau đó trích xuất ra tem truy xuất thông minh. Tem truy xuất thông minh có thể truy xuất đến từng công đoạn sản xuất thay cho tem bình thường chỉ truy xuất được nguồn gốc xuất xứ. Các cấp quản lý nhà nước sẽ có trách nhiệm giám sát khi tem truy xuất thông minh được xuất ra. Đồng thời, với giải pháp này, chỉ cần một cú click chuột, người tiêu dùng có thể biết được hiện nay các hợp tác xã trên toàn quốc đang có những sản phẩm gì, quy trình sản xuất ra sao, thuộc loại quy chuẩn, tiêu chuẩn nào, dự báo sản lượng, thời vụ sẽ là bao nhiêu.

Về vấn đề kết nối thương mại điện tử nông sản trên cổng Blockchain, sàn thương mại điện tử phục vụ kinh tế số hợp tác xã nông nghiệp, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Đầu tư Digital Kingdom (DGK) Vũ Hồ Vũ thông tin: Công nghệ Blockchain mà công ty đang sử dụng có thể chứng minh được quy mô, năng lực sản xuất cũng như truy xuất được nguồn gốc sản phẩm. Trong xu hướng công nghệ 4.0, công nghệ Blockchain mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan quản lý nhà nước, hợp tác xã, cũng như doanh nghiệp kết nối tiêu thụ nông sản. Nhờ việc chuyển đổi số này, trong đợt dịch Covid-19 vừa qua, hơn 2.500 tấn sầu riêng, 100 tấn khoai lang, 80 tấn bưởi, 200 tấn xoài, chôm chôm, vải… đã được hỗ trợ tiêu thụ với tổng giá trị đơn hàng lên đến hơn 300 tỷ đồng. “Về phía hợp tác xã, công nghệ Blockchain có gắn kèm tem chống hàng giả, giúp minh bạch thông tin nông sản, tạo dựng niềm tin giữa người bán và người mua, thúc đẩy mạnh mẽ tiêu thụ nông sản trên môi trường số. Thời gian tới, công ty mong muốn và cam kết tiếp tục liên kết với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các hợp tác xã trong việc nâng cao giá trị và năng lực tiêu thụ nông sản thông qua chuyển đổi số”- ông Vũ Hồ Vũ nhấn mạnh./.