Một số xã vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh chưa có điện lưới quốc gia là trở ngại lớn trong thực hiện tiêu chí xây dựng nông thôn mới có lĩnh vực thông tin truyền thông. Trong ảnh: Kéo điện lưới quốc gia về xã Nà Tấu, huyện Điện Biên. Ảnh: Đức Tùng. Nguồn: Báo Điện Biên Phủ online.
Trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM, ngành thông tin và truyền thông có 2 tiêu chí về “Xã có điểm phục vụ bưu chính viễn thông và xã có internet đến thôn”. Bộ Thông tin và Truyền thông đã hướng dẫn thực hiện tiêu chí ngành thông tin và truyền thông về xây dựng nông thôn mới, là căn cứ để các cấp, các ngành, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bưu chính viễn thông tham gia một cách đồng bộ, chặt chẽ gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia đưa thông tin về cơ sở.
Với Điện Biên hiện nay, xét về cơ sở hạ tầng ngành thông tin và truyền thông tại 98 xã lựa chọn xây dựng NTM căn bản đã có và sẽ tiếp tục phối hợp triển khai có hiệu quả. Tuy nhiên, nhìn từ thực tế thì khi triển khai ở các xã miền núi, rẻo cao trên địa bàn tỉnh là chuyện không hề dễ dàng, đặc biệt còn nhiều xã chưa có điện lưới.
Theo báo cáo kết quả 2 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh, ngành thông tin truyền thông thì 92 xã đạt tiêu chí điểm phục vụ bưu chính, viễn thông, 81 xã đạt tiêu chí internet đến thôn. Ngoài huyện Điện Biên được coi đạt chuẩn nông thôn mới còn lại ở các huyện tỷ lệ xã đạt tiêu chí ngành thông tin và truyền thông khá thấp. Cụ thể: huyện Mường Nhé: 43,7%, huyện Mường Chà: 66,7%, huyện Tủa Chùa: 83%, huyện Tuần Giáo: 92%, huyện Điện Biên Đông: 57%, huyện Mường Ảng: 70%.
Nhìn vào các con số trên cho thấy hầu hết các huyện đạt tiêu chí ngành thông tin truyền thông ở mức tương đối và tập trung ở các huyện, vùng có điều kiện kinh tế xã hội khá hơn, điều kiện đi lại không mấy khó khăn. Song ở đây mới so sánh trên tổng số xã chứ chưa đi vào thực tế tại những xã được chỉ đạo điểm xây dựng NTM. Nếu so sánh theo hướng dẫn xét công nhận xã đạt tiêu chí về điểm phục vụ bưu chính viễn thông tại Quyết định số 463/QĐ-BTTT ngày 22/3/2012 của Bộ Thông tin và Truyền thông thì hầu như các xã đều thuộc trường hợp xã chỉ có 01 điểm phục vụ bao gồm cả dịch vụ bưu chính viễn thông công cộng đó là Điểm bưu điện văn hóa xã. Trong tổng số 92 điểm phục vụ bưu chính, viễn thông thì 19 điểm đang thuê trụ sở của UBND xã và hộ dân; một số xã, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa tuy đã có đường ô tô đến trung tâm xã, nhưng chỉ đi được mùa khô, vào mùa mưa nhiều tuyến đường không đi được gây ảnh hưởng đến vận chuyển đường thư cấp III. Tương tự, nếu theo tiêu chuẩn xét công nhận xã có internet đến thôn tại Quyết định 463/QĐ-BTTTT là ít nhất 30% số thôn thuộc xã phải có “kỹ thuật viễn thông đáp ứng nhu cầu sử dụng dịch vụ truy nhập internet cho tổ chức, cá nhân trên địa bàn thôn đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc các điểm cung cấp dịch vụ truy nhập internet công cộng” thì hạ tầng, mạng lưới viễn thông hiện nay cung ứng dịch vụ để xây dựng nông thôn mới chưa hoàn toàn đảm bảo.
Trao đổi với đoàn khảo sát thực tế của Sở Thông tin và Truyền thông, ông Sùng Dũng Phía, Phó Chủ tịch UBND xã Pú Nhung, huyện Tuần Giáo là xã thuộc danh sách chỉ đạo điểm xây dựng nông thôn mới, cho biết: Ngay tại trụ sở xã cả Đảng ủy, đoàn thể và UBND xã có được 8 máy vi tính nhưng không có kết nối internet, các trường học, trạm y tế xã cũng hầu như không có với lý do chất lượng internet chưa đảm bảo, trạm phát lại truyền hình huyện đặt tại xã mới kết nối internet để thu tín hiệu của Đài PTTH tỉnh cũng phập phù khiến phát chương trình không đều chưa kể đến các bản thuộc xã. Trong khi đó, điểm cung cấp dịch vụ bưu chính viễn thông công cộng hoạt động không hiệu quả, đóng cửa thường xuyên. Tương tự, các xã Mường Thín, Phình Sáng, Ta Ma, Tỏa Tình, Mường Mùn (huyện Tuần Giáo), các xã Noong U, Háng Lìa, Tìa Dình (huyện Điện Biên Đông) cũng tình trạng trên khi hạ tầng viễn thông ngay tại xã còn chưa đảm bảo dịch vụ chứ đừng nói đến chuẩn tiêu chí ít nhất 30% số thôn bản trong xã.
Có thể nói sau 2 năm triển khai xây dựng NTM ngành thông tin và truyền thông cho thấy, các kết quả triển khai về phát triển hạ tầng chưa sát với thực tế; công tác khảo sát, đánh giá tiến độ thực hiện các tiêu chí do ngành TT&TT chủ trì triển khai chưa được cụ thể, bởi lẽ vẫn chưa có số liệu đánh giá chi tiết. Điều chưa thực sự hợp lý nữa là: trong tiêu chuẩn về dịch vụ tại điểm cung cấp dịch vụ viễn thông công cộng đảm bảo khả năng truy nhập dịch vụ viễn thông cho người sử dụng là: “Dịch vụ điện thoại cố định mặt đất nội hạt hoặc dịch vụ truy nhập internet có tốc độ tối thiểu 256Kb/s”. Nhìn vào đây có thể thấy với dịch vụ điện thoại cố định mặt đất không còn thông dụng khi hiện nay dịch vụ điện thoại di động mặt đất đang rất thịnh hành. Như vậy để xét tiêu chí này cần tập trung phát triển hạ tầng cung cấp dịch vụ truy nhập internet (cho ít nhất 30% số thôn trong xã) và để lựa chọn phát triển dịch vụ trong thời gian qua các doanh nghiệp viễn thông tập trung phát triển dịch vụ điện thoại di động mặt đất từng bước triển khai hạ tầng internet băng rộng từ trung tâm xã đến các thôn, bản lân cận trung tâm xã. Đối với các xã có nhiều bản lại rải rác không tập trung, hạ tầng dịch vụ có đạt theo tiêu chí thì cũng chưa phù hợp thực tế. Trong khi ngành thông tin và truyền thông đang triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia đưa thông tin về cơ sở và tập trung vào hạ tầng truyền thanh, truyền hình cơ sở thì trong tiêu chí về NTM lại không có việc triển khai hạ tầng này.
Thời gian tới, để thực hiện xây dựng tiêu chí NTM ngành thông tin và truyền thông rất cần sự chung tay, đồng bộ của các cấp các ngành thì tính hiệu quả và bền vững mới cao, đảm bảo các xã được lựa chọn chỉ đạo điểm xây dựng nông thôn mới có tính đồng đều trong việc thụ hưởng các dịch vụ viễn thông, internet; tránh trường hợp chỉ cần đạt tiêu chí về tỷ lệ số hộ và thuê bao là đã được xác nhận là xã văn hóa trong khi đó số thôn, bản còn lại thậm chí còn chưa có điện lưới và hạ tầng đáp ứng dịch vụ.
