Hội nghị nằm trong chuỗi các Đối thoại thường niên cấp quan chức cao cấp (SOM) giữa ASEAN và các Đối tác, chuẩn bị cho đợt Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và với các Đối tác sẽ diễn ra trong nửa cuối năm 2020.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam đại diện cho Việt Nam trong vai trò Chủ tịch ASEAN dự Hội nghị.
Tại Hội nghị, Trưởng SOM ASEAN Trung Quốc, Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Trần Hiểu Đông phát biểu đánh giá cao năng lực ứng phó chủ động, tích cực của ASEAN, với tinh thần chủ đề Gắn kết và Chủ động thích ứng của năm 2020, trước các thách thức từ sự bùng phát của dịch bệnh Covid-19. Trung Quốc tiếp tục khẳng định coi trọng vai trò của ASEAN trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác duy trì ổn định và thịnh vượng ở khu vực.
Trợ lý Bộ trưởng Trần Hiểu Đông nhắc lại việc Trung Quốc chủ động thúc đẩy phối hợp và hợp tác với các nước ASEAN trong ứng phó dịch bệnh ngay từ những ngày đầu; khẳng định sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với ASEAN trong chia sẻ thông tin, kinh nghiệm,sản xuất và phổ biến vắc-xin phòng ngừa và thuốc điều trị Covid-19. Nhiều sáng kiến cụ thể được phía Trung Quốc đề xuất như sử dụng Quỹ Hợp tác ASEAN-Trung Quốc hỗ trợ các hoạt động hợp tác ứng phó dịch, tổ chức Diễn đàn ASEAN-Trung Quốc về Hợp tác y tế, nghiên cứu khả năng hình thành các hành lang đi lại an toàn giữa Trung Quốc với các quốc gia ASEAN đã đạt tiến triển tích cực trong kiểm soát dịch bệnh, qua đó, từng bước phục hồi các hoạt động kinh tế, giao thương, hài hòa hóa các tiêu chuẩn kiểm dịch tại các cửa khẩu...
Đại diện Trung Quốc cũng hoan nghênh những tiến triển tích cực trong hợp tác giữa hai bên, bất chấp những khó khăn, thử thách của dịch bệnh. Thương mại hai chiều giữa các nước ASEAN và Trung Quốc vẫn tăng trưởng ổn định ở mức 4,2% trong những tháng đầu năm qua. Hợp tác trên các lĩnh vực ưu tiên như phát triển kinh tế số, đảm bảo an ninh mạng, hợp tác biển, ứng phó thiên tai... tiếp tục được đẩy mạnh. Trung Quốc đề xuất sớm thành lập cơ chế Hội nghị Bộ trưởng ASEAN-Trung Quốc về ứng phó thiên tai, phối hợp thúc đẩy các hành lang kinh tế ở tiểu vùng Mekong, xác định chủ đề hợp tác năm 2021 là Năm hợp tác phát triển ASEAN-Trung Quốc, đề xuất nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN-Trung Quốc lên Đối tác chiến lược toàn diện nhân kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Trung Quốc vào năm 2021.
Về phần mình, các nước ASEAN khẳng định Trung Quốc luôn là một trong các đối tác hàng đầu của ASEAN, là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN, đóng vai trò quan trọng trong duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Các nước ASEAN hoan nghênh nỗ lực của Trung Quốc trong kiểm soát dịch bệnh và duy trì ổn định, phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời đánh giá cao Trung Quốc tích cực ủng hộ các sáng kiến của ASEAN về Quỹ Ứng phó Covid-19 và Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực cũng như triển khai nhiều hoạt động hợp tác thiết thực với ASEAN thời gian qua.
Về định hướng hợp tác thời gian tới, hai bên nhất trí cần tiếp tục cách tiếp cận song trùng, vừa kiểm soát, ngăn chặn dịch bệnh, vừa nỗ lực thúc đẩy phục hồi, từng bước khôi phục các hoạt động kinh tế, giao thương theo trạng thái bình thường mới. Hai bên cũng sẽ tiếp tục hoàn tất xây dựng Kế hoạch hành động ASEAN-Trung Quốc giai đoạn 2021-2025 nhằm định hướng các ưu tiên hợp tác cho giai đoạn mới.
ASEAN và Trung Quốc thể hiện quyết tâm cao sớm hoàn tất ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) trong năm nay, đồng thời triển khai hiệu quả Nghị định thư nâng cấp Hiệp định thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA), qua đó, thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với thương mại đa phương tự do và rộng mở.
Về tình hình của mỗi bên và các vấn đề quốc tế, khu vực cùng quan tâm, phía Trung Quốc chủ động chia sẻ về tình hình kinh tế-xã hội Trung Quốc thời gian qua, các nỗ lực đảm bảo an ninh, ổn định đất nước, trong đó có tại Khu hành chính đặc biệt Hong Kong, quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ, Ấn Độ... Các nước ASEAN và Trung Quốc khẳng định lại cam kết phối hợp thúc đẩy đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin nhằm đảm bảo môi trường hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, trong đó có Biển Đông, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố DOC và sớm nối lại đàm phán Bộ quy tắc COC hiệu lực, hiệu quả.
Trong vai trò Chủ tịch ASEAN, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng khẳng định ASEAN đã thể hiện quyết tâm chính trị ở mức cao nhất, đẩy mạnh phối hợp hành động và ứng phó chung theo tinh thần Gắn kết và Chủ động thích ứng của ASEAN năm 2020. Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh trong thời gian tới, ASEAN và Trung Quốc với tư cách là đối tác chiến lược của nhau, cần tiếp tục tăng cường phối hợp ứng phó hiệu quả với dịch bệnh, đồng thời đẩy mạnh hợp tác giảm thiểu tác động kinh tế-xã hội của dịch bệnh hướng tới phục hồi bền vững cũng như tiếp tục thúc đẩy triển khai các nội dung hợp tác đã được Lãnh đạo hai bên nhất trí.
Thay mặt các nước ASEAN trình bày về các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống nổi lên trong khu vực, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nhấn mạnh ASEAN đã triển khai cách tiếp cận an ninh toàn diện trong bối cảnh khu vực đang có nhiều diễn biến phức tạp đan xen do nhiều thách thức đang nổi lên. Thứ trưởng nhấn mạnh đối thoại và hợp tác, xây dựng lòng tin và chia sẻ các chuẩn mực đóng vai trò then chốt trong giải quyết tất cả các thách thức an ninh; cho rằng ASEAN và Trung Quốc cần đẩy mạnh hợp tác nâng cao năng lực chủ động ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống. Theo Thứ trưởng, trong quan hệ và ứng xử giữa các quốc gia, cần đề cao nguyên tắc tin cậy, tôn trọng lẫn nhau, tuân thủ luật pháp quốc tế, kiềm chế và giải quyết hoà bình các tranh chấp và khác biệt.
Thứ trưởng khẳng định ASEAN tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Trung Quốc triển khai đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và phấn đấu xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển của Liên hợp quốc năm 1982.
Các nước cũng ghi nhận thông báo của Việt Nam, trong vai trò Chủ tịch ASEAN về kế hoạch tổ chức các Hội nghị cấp Bộ trưởng và cấp cao giữa ASEAN và Trung Quốc trong năm 2020.
