Những kết quả nổi bật
Theo báo cáo đánh giá của Cục Xuất Bản - In - Phát hành, năm 2016 ngành xuất bản tiếp tục phải đương đầu với những khó khăn, thách thức. Song, với sự nỗ lực của toàn ngành, hoạt động xuất bản đã đạt được những kết quả nổi bật. Các NXB bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, của ngành, lĩnh vực, địa phương theo sự định hướng của cơ quan chủ quản NXB theo năm và từng giai đoạn; xây dựng kế hoạch, chỉ tiêu xuất bản. Đồng thời các cơ quan chủ quản NXB thường xuyên chỉ đạo, định hướng thông tin giúp các NXB chủ động tiếp cận các mảng đề tài theo đúng chức năng, nhiệm vụ và tôn chỉ mục đích.
Phó trưởng Ban Tuyên giáo TW Phạm Văn Linh và Thứ trưởng Bộ TT&TT Hoàng Vĩnh Bảo chủ trì hội nghị
Trên cơ sở định hướng xuất bản của cơ quan chủ quản, các NXB đã tập trung tổ chức, khai thác nhiều bản thảo có chất lượng, phục vụ kịp thời nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Tính đến ngày 31/12/2016, các NXB trong cả nước đã đăng ký 65.285 tên xuất bản phẩm, Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT) đã xác nhận 64.588 tên xuất bản phẩm. Trong đó, xuất bản phẩm của 60 NXB nộp lưu chiểu là 32.222 xuất bản phẩm (xuất bản phẩm dưới dạng sách giấy 29.390 cuốn với 328,337 triệu bản; xuất bản phẩm điện tử 679 xuất bản phẩm; xuất bản phẩm khác như băng, đĩa, bản đồ, bưu ảnh, lịch… 2.153 loại với 32,115 triệu bản).
Cũng trong năm qua, ngành xuất bản đã xuất bản nhiều đầu sách tuyên truyền, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, bầu cử Quốc khội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2020; sách tuyên truyền thành tựu phát triển đất nước sau 30 năm đổi mới; sách về đề tài lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng; sách tuyên truyền về tấm gương người tốt, việc tốt; sách phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phản động, đấu tranh với các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”… Tiêu biểu như các cuốn: Phê phán các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng cương lĩnh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam của NXB Chính trị quốc gia Sự thật; Những tấm gương bình dị mà cao quý (12 tập); Tư tưởng không có gì quý hơn độc lập tự do - Khát vọng của dân tộc Việt Nam và chân lý thời đại; Chiến lược Diễn biến hòa bình - nhận diện và đấu tranh; Bình mới, rượu cũ của chiến lược “diễn biến hòa bình” chống phá Việt Nam của NXB Quân đội nhân dân; Hồi ký căn cứ kháng chiến khu Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia định 1945 - 1975 của NXB Công an nhân dân; Tưởng nhớ Bác Hồ vĩ đại của NXB Tổng hợp TP.Hồ Chí Minh; Thầy giáo Nguyễn Tất Thành ở trường Dục Thanh của NXB Kim Đồng; Trống đồng Việt Nam - Giá trị lịch sử và nghệ thuật của NXB Văn hóa dân tộc…
Đông đảo bạn đọc lựa chọn sách tại Hội chợ sách quốc tế lần thứ VI năm 2017
Bên cạnh đó, nhiều NXB tiếp tục đẩy mạnh khai thác, xuất bản sách về đề tài biển đảo với nhiều đầu sách chất lượng như: Yêu sách “đường lưỡi bò” phi lý của Trung Quốc và chủ quyền Việt Nam trên Biển Đông; Sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 và tham vọng của Trung Quốc độc chiếm Biển Đông của NXB Thông tin và Truyền thông; Cảm nhận Trường Sa, Những người lính kiên trung giữa biển; Quá trình xác lập, thực thi chủ quyền đảo Hoàng Sa và Trường Sa của NXB Quân đội nhân dân; Tôi kể em nghe chuyện Trường Sa; Trong giông gió Trường Sa của NXB Kim Đồng; Khai thác bờ biển cho du lịch biển của NXB Giao thông Vận tải…
Một điểm nhấn khác, trong năm qua, một số cơ quan chủ quản NXB đã chủ động bổ sung vốn, đầu tư cơ sở vật chất - kỹ thuật cho nhà xuất bản trực thuộc (điển hình như Bộ TT&TT, Bộ Tư pháp, UBND TP.Hà Nội, UBND tỉnh Nghệ An...). Việc đầu tư cho các NXB áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật đã được các cơ quan chủ quản quan tâm hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm nổi bật nêu trên, hoạt động xuất bản vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém. Số đầu sách tuy tăng ở mức 1% so với năm 2015 nhưng số bản sách tiếp tục giảm năm thứ 2 liên tiếp. Một số NXB rơi vào tình trạng thua lỗ kéo dài, nợ lương công nhân viên. Tình trạng sai phạm về nội dung tuy giảm về số lượng nhưng tính chất, mức độ nghiêm trọng, phức tạp hơn. Qua đó cho thấy, cần thấy rõ trách nhiệm của các cơ quan chủ quản NXB đối với những tồn tại và hạn chế của hoạt động xuất bản hiện nay.
Ngoài ra, trong quá trình tiến hành sáp nhập, giải thể NXB, chuyển đổi mô hình hoạt động, một số cơ quan chủ quản chưa chủ động sắp xếp bộ máy, tổ chức, thanh lý công nợ, để NXB lúng túng, bị động, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất - kinh doanh. Tính đến hết tháng 12/2016, số NXB không đủ điều kiện hoạt động về vốn, trụ sở, nhân lực vẫn chiếm trên 35%. Nhiều cơ quan chủ quản chưa chú trọng đầu tư cho NXB trong ứng dụng công nghệ vào quy trình xuất bản hiện đại.
Đặc biệt, công tác chỉ đạo, định hướng, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm của các NXB trực thuộc có nơi bị buông lỏng, xem nhẹ. Năm 2016 có trên 100 xuất bản phẩm vi phạm về nội dung ở các mức độ khác nhau, chủ yếu tập trung ở các đầu sách liên kết, trong đó có những sai phạm nghiêm trọng như: phản ánh tư tưởng và luận điểm của tác giả trái với quan điểm, đường lối của Đảng, bác bỏ tính đúng đắn và ưu việt trong các chính sách của nhà nước, nội dung phản cảm, không phù hợp thuần phong mỹ tục, nêu những vấn đề chưa được kiểm chứng, thiếu cơ sở khoa học... Một số cơ quan chủ quản, Ban cán sự Đảng, Đảng Đoàn chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát dẫn đến tình trạng một số NXB xảy ra sai phạm kéo dài nhưng vẫn không được cơ quan chủ quản tiến hành các biện pháp xử lý kịp thời, hiệu quả, gây ảnh hưởng xấu đến xã hội.
Cơ quan chủ quản chưa làm hết trách nhiệm của mình
Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Hoàng Vĩnh Bảo đánh giá cao những kết quả mà các NXB đã đạt được trong năm 2016 vừa qua; các NXB đã bám sát sự chỉ đạo, định hướng của Ban Tuyên giáo TW, Bộ TT&TT, Hội Xuất bản Việt Nam, đặc biệt là sự cố gắng, nỗ lực vượt qua khó khăn, hoạt động của các NXB đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhiều cơ quan chủ quản đã làm tốt vai trò chỉ đạo, định hướng để NXB hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích và tập trung xuất bản được các xuất bản phẩm, tài liệu bám sát các sự kiện chính trị trọng tâm của đất nước, mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội cao.
Thứ trưởng Bộ TT&TT Hoàng Vĩnh Bảo phát biểu tại Hội nghị
Mặt khác, một số NXB đã từng bước ổn định về cơ cấu tổ chức, được cơ quan chủ quản tái cơ cấu, sắp xếp bộ máy hoạt động theo hướng khoa học, tinh gọn. Một số NXB được cơ quan chủ quản cấp trụ sở và kinh phí sửa chữa, nâng cấp để phù hợp với yêu cầu ngày càng cao của hoạt động xuất bản. Đây là một trong những điều kiện cơ bản, quan trọng để đảm bảo điều kiện hoạt động và phát triển của NXB phát triển ổn định trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế và những khó khăn, vướng mắc, trong đó có những vấn đề đã tồn tại suốt một thời gian dài, nhưng chưa có giải pháp giải quyết, tháo gỡ triệt để. Đặc biệt là việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách cho hoạt động xuất bản, đã được quy định tại Luật Xuất bản và Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng. Mặc dù trong 2 năm qua, Bộ TT&TT đã xây dựng và hoàn thiện 04 Đề án trình Chính phủ có liên quan đến cơ chế, chính sách đối với hoạt động xuất bản. Song cho đến nay, có Đề án vẫn đang trong quá trình tiếp tục xem xét, có Đề án thì việc vận dụng triển khai còn nhiều vướng mắc. Qua đó cho thấy, để xây dựng được một hệ thống cơ chế, chính sách đồng bộ cho hoạt động xuất bản, không chỉ cần sự nỗ lực quyết tâm của cơ quan quản lý, mà còn cần đến sự đồng lòng, chung tay góp sức cùng giải quyết và tháo gỡ khó khăn của các Bộ, ngành liên quan, trong đó có những Bộ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc TW, các Hội, đoàn thể là cơ quan chủ quản của các NXB giữ vai trò rất quan trọng trong việc tham mưu các cấp có thẩm quyền như: Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư,…
Bạn đọc tìm mua sách
Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo đặc biệt lưu ý: "Các cơ quan chủ quản NXB phải nhận thức đúng trách nhiệm và làm hết trách nhiệm của mình. Nếu cơ quan chủ quản NXB mà cứ như người ngoài cuộc thì không ổn. Thực tiễn cho thấy nơi nào chủ quản quan tâm chú ý thì dù khó khăn, nhà xuất bản vẫn làm được tốt công việc của mình".
Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo, trên cơ sở xác định phương hướng nhiệm vụ của hoạt động xuất bản trong năm 2017, đề nghị các cơ quan chủ quản NXB cần phối hợp với Bộ TT&TT triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm, mang tính xuyên suốt, cốt lõi nhằm đổi mới, nâng cao năng lực hoạt động của toàn ngành. Tại hội nghị, Thứ trưởng đề nghị ngành xuất bản và các cơ quan chủ quản NXB cần tập trung triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất: Cơ quan chủ quản cùng với NXB tổ chức nghiên cứu, quán triệt và xây dựng kế hoạch triển khai có hiệu quả Thông báo Kết luận số 19-TB/TW của Ban Bí thư ngày 29/12/2016 về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản, đảm bảo thực hiện tốt yêu cầu của Ban Bí thư về những nhiệm vụ đặt ra đối với cơ quan chủ quản và nhà xuất bản trong tình hình mới.
Thứ hai: Tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý hoạt động của nhà xuất bản trực thuộc; xây dựng chiến lược phát triển của NXB theo kế hoạch, lộ trình phù hợp với từng giai đoạn, từng thời kỳ cụ thể, trong đó chú trọng đến việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động xuất bản, chuẩn bị những nền tảng cần thiết cho việc phát triển hoạt động xuất bản điện tử.
Thứ ba: Đẩy mạnh công tác phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt chú trọng đến việc triển khai thực hiện cơ chế, chính sách đối với hoạt động xuất bản và quản lý nội dung xuất bản phẩm. Thực hiện tốt những cơ chế để tạo điều kiện cho NXB trực thuộc phát triển, cụ thể như: Đối với tài liệu của các Bộ, ngành thì cần chuyển cho NXB trực thuộc Bộ, ngành đó xuất bản. Trong thời gian qua, có cơ quan chủ quản đã ban hành Quy chế, trong đó có quy định rõ về vấn đề này, đây là việc làm rất tốt, thể hiện trách nhiệm, sự quan tâm của cơ quan chủ quản đối với hoạt động của NXB. Song, bên cạnh đó, cũng còn hiện tượng nhiều cơ quan chủ quản tuy có NXB trực thuộc, nhưng lại chuyển giao tài liệu cho NXB khác thực hiện. Do đó, trong thời gian tới, các cơ quan chủ quản cần phải rút kinh nghiệm để thực hiện tốt hơn vấn đề này.
Thứ tư: Tiếp tục quan tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất, vốn, nguồn nhân lực để NXB hoạt động ổn định và phát triển; chú ý đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ biên tập viên và lãnh đạo quản lý NXB vừa “hồng”, vừa “chuyên”; giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất nội bộ của NXB nhằm tạo tổng lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của NXB.
Thứ năm: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của nhà xuất bản theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản. Phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ TT&TT chỉ đạo xử lý kịp thời những sai phạm trong hoạt động của NXB, tránh tình trạng kéo dài, gây tác động xấu, dẫn đến hậu quả khó giải quyết.
Theo ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT): Một số cơ quan chủ quản chưa quan tâm, đầu tư đúng mức cho NXB, dẫn đến tình trạng đến nay vẫn còn 21 NXB không đảm bảo được các điều kiện để duy trì hoạt động, trong đó, 3 NXB thiếu chức danh lãnh đạo nhà xuất bản, 19 NXB không đủ kinh phí để đảm bảo hoạt động xuất bản (vốn điều lệ 5 tỷ đồng).
