Hiệu quả bước đầu
Mô hình được triển khai tại Khu nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ về nông, lâm nghiệp Mộc Châu, thuộc Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh; với việc thử nghiệm trồng dưa lưới, cà chua và xà lách, sử dụng xơ dừa, thủy canh, tổng diện tích gần 2.000m² trong nhà kính. Mô hình áp dụng công nghệ tưới hồi lưu, dinh dưỡng được hòa tan trong các bồn chứa, được cài đặt tự động bơm tưới vào các giá thể xơ dừa để nuôi cây trồng; sau đó được thu hồi về bồn chứa và được xử lý bằng đèn chiếu tia cực tím UV để diệt vi khuẩn, nấm, virus gây bệnh, trước khi được bơm ngược trở lại cấp dinh dưỡng nuôi cây.
Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cho biết: Thời gian qua, các nhà vườn trồng rau và quả ngắn ngày tại tỉnh đang đối mặt với nguy cơ cây bị nhiễm bệnh trong đất. Đặc biệt, vi khuẩn, nấm và tuyến trùng là các đối tượng gây bệnh, rất khó phòng trừ, do chưa có thuốc đặc hiệu, gây thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, công nghệ trồng cây bằng giá thể không đất, sử dụng xơ dừa và thủy canh là giải pháp để khắc phục tình trạng trên.
Kết quả bước đầu cho thấy, sau 75 ngày trồng dưa lưới bằng phương pháp sử dụng giá thể, đã cho thu hoạch, chất lượng đồng đều, có trọng lượng từ 1,8-2 kg/quả, độ ngọt cao, giòn, thơm. Đối với cây xà lách, cà chua sinh trưởng tốt, năng suất tăng 1,5 lần so với sản xuất trên đất, rút ngắn thời gian sinh trưởng 7-10 ngày/vụ. Trung bình 1.000 m2 nhà kính trồng cà chua, sau 4-6 tháng, doanh thu 100-120 triệu đồng; đối với cây dưa lưới, sau 2,5-3 tháng trồng, doanh thu đạt 120-150 triệu đồng.
Anh Vũ Ngọc Huy, Viện Nghiên cứu rau, quả, cho biết: Công nghệ thủy canh đã được nhiều cơ sở tại tỉnh Lâm Đồng và Thành phố Hồ Chí Minh áp dụng rộng rãi, nhờ lợi thế giúp cây trồng ít chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài. Hiện tại, hầu hết hộ dân ở Mộc Châu vẫn chủ yếu trồng cây trên đất. Vì vậy, mô hình thí điểm, mở ra hướng đi mới, giúp các hộ dân nhận thức rõ hơn về vai trò của khoa học kỹ thuật và dần trang bị kiến thức để sẵn sàng tiếp cận thị trường khi có nhu cầu.
Nhân rộng mô hình
Vừa qua, Viện Nghiên cứu rau, quả phối hợp với Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) tại Việt Nam đã tổ chức lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất rau, quả an toàn cho 45 hộ nông dân trên địa bàn huyện Mộc Châu. Nông dân được trực tiếp hướng dẫn quy trình kỹ thuật sản xuất bằng công nghệ không đất, sử dụng giá thể xơ dừa, thủy canh, giúp nông dân hiểu rõ hơn về các kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến và mang lại cơ hội tăng năng suất trong canh tác rau, quả.
Anh Nguyễn Văn Duyến, bản Ta Niết, xã Chiềng Hắc, huyện Mộc Châu, chia sẻ: Năm 2023, gia đình tôi tham gia dự án “Nông nghiệp thông minh vì thế hệ tương lai” và được hỗ trợ giống, nâng cấp 1.200 m2 nhà kính trồng cà chua. Trung bình mỗi vụ, sản lượng đạt 21 tấn quả. Sau đợt tham quan, học tập kinh nghiệm thực tế, thấy kỹ thuật trồng cây không dùng đất này có nhiều ưu điểm vượt trội, cây trồng phát triển đồng đều, giảm sâu bệnh hại, đến tiết kiệm nước, phân bón, năng suất, chất lượng tăng lên so với phương pháp canh tác cũ. Gia đình sẽ tận dụng diện tích nhà kính đang có để áp dụng triển khai trồng cà chua theo phương pháp này.
Dự án ứng dụng công nghệ thủy canh, sử dụng giá thể không dùng đất để sản xuất rau, quả an toàn được triển khai từ tháng 4/2024 đến tháng 5/2025. Sau khi kết thúc mô hình, Viện Nghiên cứu rau, quả sẽ bàn giao lại toàn bộ tài sản là hệ thống thiết bị trồng rau không dùng đất đã đầu tư cho Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo để tiếp tục quản lý, sử dụng và chuyển giao nhân rộng.
Ông Lưu Bình Khiêm, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cho biết: Hiện tại, mô hình ứng dụng công nghệ thủy canh, sử dụng giá thể không dùng đất để sản xuất rau, quả an toàn đang phát huy hiệu quả. Sau thành công của mô hình, Sở sẽ chuyển giao quy trình trồng và chăm sóc một số loại rau, hoa quả có năng suất, chất lượng cao; từ đó đánh giá, nhân rộng chuyển giao cho các doanh nghiệp, hợp tác xã và cá nhân có nhu cầu.
Mô hình ứng dụng công nghệ thủy canh, sử dụng giá thể không dùng đất là hướng đi hứa hẹn nhiều tiềm năng, bởi thị trường ngày càng đòi hỏi khắt khe, yêu cầu sản phẩm chất lượng cao hơn. Vì vậy, các mô hình trồng rau, quả bằng công nghệ thủy canh mở ra cơ hội mới cho phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại Mộc Châu và các địa phương khác, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho nông sản của tỉnh.
