Thay đổi tư duy
Năm 2021, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông (TT&TT) xây dựng kế hoạch đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp nhằm tạo ra giá trị phát triển cho nông sản, tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường. Nhiệm vụ chuyển đổi số của ngành Nông nghiệp được xây dựng trên ba trụ cột gồm: Bộ số; kinh tế nông nghiệp số và nông thôn số; nông dân số. Sở NN&PTNT đã chủ động xây dựng phần mềm chuyển đổi số trong nông nghiệp là “Agritech - Chuỗi nông nghiệp số” - đây là phần mềm đảm bảo các yêu cầu về nền tảng hoạt động, giao diện thân thiện với người dùng, nhiều tính năng cho nhà quản lý các cấp, các đơn vị sản xuất. Năm 2021, ngành NN&PTNT đã khảo sát 50 đơn vị phù hợp nhất tham gia chương trình chuyển đổi số; trong đó, chủ yếu là các đơn vị thuộc lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi… Cấp 142.000 tem, 20.000 nhãn truy xuất nguồn gốc nông sản, kích hoạt 8.469 tem kiểm dịch cho các đơn vị tham gia. Các sản phẩm áp dụng chuyển đổi số là các sản phẩm tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) cấp tỉnh, các nông sản đặc sản, có thế mạnh của tỉnh, có khả năng liên kết, xây dựng chuỗi tiêu thụ nông sản hoặc tiêu thụ qua hình thức thương mại điện tử (TMĐT).
Tuy nhiên, để sản phẩm có thể số hóa được đòi hỏi trong quá trình sản xuất phải đảm bảo các quy trình về ATTP; sản phẩm phải được sơ chế và đóng gói, có tên nhãn hiệu hàng hóa và được gắn tem truy xuất nguồn gốc… Trên thực tế, hiện nay nhiều sản phẩm nông sản của tỉnh không theo dõi giám sát quá trình sản xuất, sản phẩm ở dạng thô, chưa qua chế biến, sản xuất với quy mô nhỏ lẻ, chưa có nhãn hiệu sản phẩm và gắn tem truy xuất nguồn gốc. Việc áp dụng chuyển đổi số còn gặp không ít khó khăn do đầu tư cho nghiên cứu và phát triển khoa học trong lĩnh vực nông nghiệp còn hạn chế; chất lượng nguồn nhân lực có chuyên môn cao về sản xuất, chế biến nông sản, sử dụng, vận hành thiết bị (tự động, số, thiết bị phân tích...) còn thiếu, quy mô đất đai nhỏ lẻ, manh mún. Người dân và cả doanh nghiệp thiếu vốn, thiếu thông tin để ứng dụng số hóa, thiếu liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác. Do đó, để nâng cao hiệu quả, người sản xuất phải hiểu được lợi ích của chuyển đổi số, từ đó thay đổi cách nghĩ, cách làm và sẵn sàng tham gia vào chương trình chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp.
Là một trong những “nhà nông” đi tiên phong trong việc thay đổi tư duy từ sản xuất truyền thống sang sản xuất nông nghiệp sạch, ông Nguyễn Hoàng Mạnh - Giám đốc HTX rau, củ, quả sạch Mạnh Liên, xã Hương Nộn, huyện Tam Nông đã mạnh dạn đầu tư hệ thống nhà lưới với quy mô hơn 7.000m2 trồng măng tây, dưa chuột… cùng hệ thống lưới cắt nắng, quạt đối lưu, tưới phun mưa, tưới nhỏ giọt của Israel với số vốn đầu tư hơn bốn tỉ đồng. Đây là hệ thống tưới nhỏ giọt hiện đại nhất được áp dụng với bộ điều khiển tự động, tiết kiệm được tối đa chi phí, nhân công. Để tạo niềm tin cho người tiêu dùng, ông Mạnh đã áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm. Thông qua đó, khách hàng có thể yên tâm về nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm và tin tưởng sử dụng. Đến nay, các sản phẩm của HTX đã vươn rộng đến nhiều thị trường như Hà Nội, Vĩnh Phúc, Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên… Doanh thu mỗi năm của HTX đạt hơn 700 triệu đồng, tạo việc làm cho 5-7 lao động địa phương, thu nhập bình quân 5-6 triệu đồng/người/tháng.
Không chỉ ở HTX Mạnh Liên, để bắt nhịp kịp thời với dòng chảy chuyển đổi số, nhiều doanh nghiệp, HTX đã có những thay đổi về nhận thức trong sản xuất nông nghiệp, hướng tới sản xuất chuyên nghiệp, bền vững. Đến nay, toàn tỉnh có gần 210 mô hình nông nghiệp công nghệ cao với 20 HTX ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp ở các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản. Những mô hình này vừa góp phần đưa giá trị tăng thêm của toàn ngành nông nghiệp đạt 3,23% trong năm 2021, vừa là nền móng vững chắc cho công cuộc chuyển đổi số nông nghiệp của tỉnh.
Kết nối tạo sức mạnh
Chuyển đổi số trong nông nghiệp sẽ khắc phục điểm yếu cố hữu sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu tính liên kết với thị trường tiêu thụ và ngành Nông nghiệp cần coi đây là giải pháp đột phá tạo động lực mới cho tăng trưởng, phát triển bền vững. Tại Phú Thọ, xác định rõ vai trò của chuyển đổi số, thời gian qua, tỉnh đã chỉ đạo xây dựng kế hoạch dài hơi cho từng ngành, lĩnh vực và nông nghiệp chính là một trong những ngành được ưu tiên thực hiện chuyển đổi số. UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch 3423/KH-UBND về Phát triển TMĐT tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2021-2025. Đồng thời, xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh, có tính cạnh tranh và phát triển bền vững… Trong năm 2021, Phú Thọ đã hỗ trợ xây dựng 5 bộ giải pháp kinh doanh trực tuyến cho các doanh nghiệp, các HTX trên địa bàn tỉnh nhằm triển khai ứng dụng TMĐT, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, HTX giới thiệu sản phẩm, quảng bá hình ảnh và tiến hành giao dịch kinh doanh trên internet. Theo thống kê, trong năm 2021, hơn 4,91 triệu lượt truy cập Sàn giao dịch TMĐT tỉnh Phú Thọ. Đến nay, Sàn giao dịch đã thu hút 277 gian hàng tham gia với 912 sản phẩm dịch vụ.
Là đơn vị đạt chứng nhận OCOP cấp tỉnh, HTX Thịt chua Thanh Sơn đã cài đặt phần mềm, tem nhãn truy xuất nguồn gốc, đưa sản phẩm lên sàn TMĐT của tỉnh để quảng bá, giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm. Bà Hà Thị Ngọc Điệp - Phó Giám đốc HTX Thịt chua Thanh Sơn chia sẻ: Cùng với phương thức bán hàng truyền thống, chúng tôi đẩy mạnh việc giới thiệu, quảng bá, bán hàng trên các sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội… Lượng khách hàng mua hàng qua phương thức này ngày càng tăng lên.
Trong năm 2021, chúng tôi bán ra hơn 20.000 sản phẩm qua các sàn TMĐT, chiếm trên 20% tổng lượng hàng bán ra. Với sự phát triển về công nghệ thông tin mạnh mẽ như hiện nay, hình thức mua sắm trực tuyến sẽ tiếp tục là xu thế chủ đạo. Đặc biệt trong tình hình dịch bệnh, việc chọn quảng bá sản phẩm, liên kết tiêu thụ, kết nối đầu ra… thông qua website, mạng xã hội mang đến cho các HTX nông nghiệp nhiều cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ. Nhiều HTX, người dân đã chủ động xây dựng các trang bán hàng trên nhiều nền tảng khác nhau như facebook, zalo, tiktok… Nhờ đó, nhiều sản phẩm sẽ được biết đến và lượng khách đặt hàng tăng nhanh.
Ông Từ Anh Sơn - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết: Trong thời gian tới Sở NN&PTNT sẽ tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện tốt nhất để nông dân bắt nhịp với chuyển đổi số như: Tuyên truyền, tập huấn, trang bị các kỹ năng cơ bản, năng lực thực hành về chuyển đổi số trong sản xuất cho người nông dân; hỗ trợ, khuyến khích nông dân ứng dụng công nghệ cao, kết nối với doanh nghiệp có nền tảng chuyển đổi để lựa chọn những giải pháp, ứng dụng phù hợp. Đồng thời, lồng ghép nguồn lực tham gia chuỗi liên kết từ sản xuất, chế biến, thị trường với mục đích hướng đến 100% sản phẩm OCOP tham gia chuyển đổi số, có giám sát sản xuất, có truy xuất nguồn gốc khi đưa ra thị trường.
Tuy nhiên, để việc triển khai đạt hiệu quả cao, ngành Nông nghiệp cần tiếp tục phối hợp với sở, ngành liên quan và các huyện, thành, thị đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Có như vậy, Ngành Nông nghiệp mới không bị “lỡ nhịp con tàu” chuyển đổi số trong cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra trên toàn thế giới.
