Ảnh minh họa. Nguồn Internet
Theo một báo cáo gần đây của Bộ Tài chính dẫn nguồn từ Tổ chức Y tế thế giới cho rằng, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Tỷ lệ người hút thuốc ở Việt Nam cao theo đánh giá có nhiều nguyên nhân trong đó có giá bán lẻ thuốc lá còn thấp, thanh thiếu niên dễ tiếp cận.
Việt Nam đã cam kết Chương trình Nghị sự 2030 về phát triển bền vững, nhằm đảm bảo sức khỏe cho tất cả mọi người, thúc đẩy hòa bình và xóa đói giảm nghèo. Trong Chương trình Nghị sự phát triển bền vững cũng bao gồm mục tiêu giảm sử dụng thuốc lá và giảm 30% tử vong sớm do các bệnh không lây nhiễm.
Đến nay, Việt Nam đã có những hành động mạnh mẽ phòng chống tác hại thuốc lá thông qua việc in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh, truyền thông và thành lập Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, cung cấp nguồn tài chính bền vững quý giá cho các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá trên phạm vi toàn quốc.
Tuy nhiên, các kết quả trong phòng chống tác hại thuốc lá có thể được cải thiện hơn rất nhiều bằng cách tăng đáng kể thuế thuốc lá, vì đây là biện pháp kiểm soát thuốc lá hiệu quả nhất. Thuế thuốc lá ở Việt Nam hiện chỉ chiếm khoảng 40% giá bán lẻ, hiện thấp hơn mức trung bình của thế giới là 58% và thấp hơn rất nhiều so với mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới là 75% giá bán lẻ. Được biết, tỷ lệ này ở Brunei là 81%, Thái Lan 70%, Singapore là 69%, Malaysia là 57%…
Đề xuất phương án tăng thuế thuốc lá
Một trong những hoạt động chủ yếu của Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) trong năm 2017-2018 là nghiên cứu về tác động của việc tăng thuế thuốc lá hiện nay đến tiêu dùng các sản phẩm thuốc lá và cần có lộ trình tiếp tục tăng thuế đến mức có thể giúp giảm tỷ lệ hút thuốc, đồng thời cũng giúp tăng nguồn thu đáng kể cho ngân sách.
Theo đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, khi tăng thuế thuốc lá, sẽ giúp giảm hút thuốc, đồng thời nó sẽ giúp tăng doanh thu thuế của chính phủ. Do đó, tăng thuế thuốc lá được gọi là một biện pháp lợi cả đôi đường: Lợi cho sức khỏe cộng đồng và lợi cho thu thuế của chính phủ. Bằng cách tăng thuế thuốc lá, sẽ giúp giảm nhu cầu đối với sản phẩm nguy hiểm này và giúp đảm bảo cho một tương lai lành mạnh và bền vững hơn cho Việt Nam.
Mới đây, Bộ Tài chính chuẩn bị sửa đổi một số luật thuế trong đó có thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá để hạn chế thanh thiếu niên tiếp cận với thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bộ đang đưa ra 2 phương án để xin ý kiến các bộ ngành cũng như các doanh nghiệp.
Phương án 1: Áp dụng thu thuế tiêu thụ đặc biệt theo phương pháp hỗn hơp (kết hợp thu theo thuế suất tỷ lệ và thuế suất tuyệt đối). Theo đó, bổ sung mức thu thuế tuyệt đối 1.000 đồng/bao thuốc 20 điếu.
Phương án 2: Tăng thuế suất thuế theo lộ trình từ ngày 1/1/2020 tăng từ mức thuế suất 75% lên 80%. Từ ngày 1/1/2021 tăng từ mức thuế suất 80% lên 85%.
Một câu hỏi là mức thu tuyệt đối 1.000 đồng/bao thuốc lá có thấp không, ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, đây là vấn đề cần tính toán vì sẽ ảnh hưởng tới sản xuất. Hiện mỗi năm Việt Nam sản xuất khoảng 5 tỷ bao thuốc lá và tiêu thụ khoảng 4 tỷ bao. Bởi vậy, nếu thu thêm mức tuyệt đối là 1.000 đồng/bao thì ngân sách có thêm khoảng 4.000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, để đạt hiệu quả cao nhất, cần tăng gấp đôi mức tăng này lên. Một đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho rằng để đạt được mục tiêu của giảm tỉ lệ hút thuốc lá cũng như tăng nguồn thu cho ngân sách thì mức thuế tuyệt đối nên đánh cho mỗi bao thuốc là 2.000 đồng – tức là gấp đôi mức đề xuất. Nếu chúng ta chỉ đánh thuế 1.000 đồng thì nguồn thu chỉ tăng lên khoảng 3.900 tỷ, tỉ lệ thuốc lá chỉ giảm 1,6%. Trong khi đó, chúng ta đánh thuế 2.000 đồng thì nguồn thu của Chính phủ tăng lên 6.500 tỷ và tỷ lệ người hút thuốc giảm 3%. Như vậy chúng ta vừa đạt mục tiêu tăng thu cho ngân sách vừa giảm đáng kể tỉ lệ hút thuốc.
