Nhật Bản dự định sẽ thông qua một đạo luật cấm hút thuốc ở trong và gần các tòa nhà công cộng như trường học hay bệnh viện nhưng về nguyên tắc lệnh cấm sẽ chỉ áp dụng đối với các nhà hàng.
Thay vào đó các chủ nhà hàng và quán bar sẽ có tùy chọn xây dựng những phòng hút thuốc cách ly bên trong cơ sở của họ, một biện pháp mà những nhà vận động nói rằng đi ngược lại với một quy định của Ủy ban Olympic Quốc tế yêu cầu các thành phố đăng cai tổ chức một kỳ thế vận hội trong lành.
Manabu Sakuta, chủ tịch Hội Kiểm soát Thuốc lá Nhật Bản cho biết các biện pháp ngăn chặn hút thuốc lá thụ động ở Nhật Bản chỉ tương đương với một quốc gia đang phát triển.
Hàng chục quốc gia đã cấm hút thuốc ở bệnh viện, nhà hàng và các tòa nhà công cộng khác nhưng Nhật Bản thì đã thụt lùi khá xa trong việc đối phó với các nguy cơ về sức khỏe liên quan đến hút thuốc thụ động.
Hút thuốc lá bị cấm trên một số tuyến đường ở Tokyo và trên taxi nhưng chỉ khoảng 10% các quán bar, nhà hàng và quán cà phê ở thành phố này là hoàn toàn không khói thuốc. Thậm chí còn có cả máy bán thuốc lá ở ngay bên trong một tòa nhà thuộc Bộ Y tế.
Mặc dù gần đây thuốc lá đã nhiều lần tăng giá, một bao thuốc gồm 20 điếu vẫn có giá khoảng 440 yên (3,1 bảng) - thấp hơn nhiều so với số tiền mà người hút thuốc lá ở Anh phải trả.
Sakuta cho biết vì chính phủ sở hữu 30% cổ phần trong công ty Japan Tobacco (JT) mà công ty này lại đóng góp cho ngân sách rất lớn nên chính phủ khá dặt dè trong việc tiếp bước các nước như Ireland, Australia và Vương quốc Anh trong việc áp đặt một lệnh cấm tại các quán bar và nhà hàng.
Ông cho biết thêm các tờ báo thường thất bại trong việc nêu rõ những nguy hại của việc hút thuốc vì e ngại JT do công ty này đã chi khoảng 30 tỷ yên cho quảng cáo năm 2014. Sakuta nói “Khi một người nổi tiếng qua đời vì ung thư cổ họng hoặc phổi, cái chết của họ không bao giờ được liên hệ với thói quen hút thuốc.”
Vào cuối năm ngoái, các nhóm đại diện cho các nhà hàng cảnh báo rằng nhiều thành viên của họ sẽ phải ngừng hoạt động nếu buộc phải xây dựng các phòng hút thuốc riêng biệt tại cơ sở của mình.
Tờ Asahi dẫn lời một đại diện của liên hiệp các nhà hàng cho biết “Những quy định sẽ khiến cho chúng tôi không thể hoạt động được. Tại sao chính phủ lại có kế hoạch áp đặt những hạn chế có thể dẫn đến việc nhiều cửa hàng nhỏ phải đóng cửa trước thềm Thế vận hội?”
Sakuta cáo buộc các nhà hàng và khách sạn đã viện dẫn những lý lẽ “dựa trên cảm xúc và phi khoa học” nhằm đối phó với việc kiểm soát hút thuốc lá thụ động. Ông nói “Chúng tôi không cảm thấy cần thiết phải thể hiện sự đồng cảm với những doanh nghiệp đó khi giờ đây lệnh cấm hút thuốc trong quán bar và nhà hàng đang ngày càng trở nên phổ biến trên khắp thế giới.”
Chính phủ bị cáo buộc thất bại trong việc phản ánh thái độ ngày càng cứng rắn của người dân đối với việc hút thuốc trong bối cảnh tỷ lệ hút thuốc ở nam giới giảm mạnh. Theo một khảo sát được thực hiện năm ngoái, khoảng 30% nam giới Nhật Bản hút thuốc so với con số 80% năm 1965. Tỷ lệ hút thuốc ở nữ giới duy trì ở mức khoảng 10% trong những năm gần đây.
Theo Bộ Y tế Nhật bản, khoảng 140 nghìn người tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó có 15 nghìn người tử vong do tác động từ việc hút thuốc lá thụ động.
Bộ trưởng Y tế Yasuhisa Shiozaki cho biết ông hi vọng dự luật sẽ được trình lên quốc hội trong kỳ họp hiện tại. Ông nói “Theo Tổ chức Y tế Thế giới, các biện pháp ngăn ngừa hút thuốc lá thụ động của Nhật Bản nằm trong nhóm tệ nhất thế giới.”
Bác sĩ Yumiko Mochizuki, phụ trách một nhóm chống thuốc lá, cho biết lệnh cấm đề xuất sẽ không còn những lỗ hổng như phòng hút thuốc mà những người chỉ trích nói rằng không hoàn toàn bảo vệ được những khách hàng khác hoặc những người phải dọn tàn thuốc khỏi việc hút thuốc lá thụ động.
Bà nói “Các nước như Phần Lan, Ireland và Australia đều đang nỗ lực để đưa thế hệ tiếp theo trở thành thế hệ không hút thuốc. Nhưng Nhật Bản vẫn đang tụt hậu rất xa.”
