Longform: Phát biểu khai giảng năm học 2022 - 2023 của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông

Kính thưa các quí vị đại biểu,

Kính thưa các thầy giáo, cô giáo,

Thưa các em sinh viên thân mến,

Ngày mai là Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, xin chúc cho tất cả những người phụ nữ mỗi ngày là một ngày mới để có thêm nhiều năng lượng mới và tỏa sáng mỗi ngày làm cho cuộc sống tươi đẹp hơn! Xin chúc mừng các bạn nữ!

Lý tưởng là ngôi sao sáng dẫn lối

Đời người thì ai cũng cần một ngôi sao sáng dẫn lối.

Lý tưởng sống chính là ngôi sao sáng dẫn lối. Không có lý tưởng dẫn lối thì cuộc đời dễ thành luẩn quẩn.

Không có lý tưởng cũng giống như sống mà không có mục đích. Không có mục đích thì học cũng không tới, nói chi tới khởi nghiệp.

Lý tưởng thì dẫn đường, niềm tin thì tạo ra động lực tinh thần.

Lý tưởng và niềm tin thì tạo ra sức mạnh cho con người để vượt qua gian nan, thử thách. Sức mạnh này là lớn nhất, là vô địch. Nó lớn hơn cả sức mạnh vật chất. Hãy nhìn cha ông mình qua hàng ngàn năm đã dựng nước và giữ nước thế nào thì thấy. Khi khởi binh đánh đuổi ngoại xâm, khi ra đi tìm đường cứu nước, thì có gì đâu ngoài lý tường và niềm tin.

Niềm tin là mảnh ván còn lại khi con thuyền đã bị giông tố đập nát. Mảnh ván ấy cứu sống chúng ta lúc khó khăn nhất.

Không có lý tưởng lớn thì không có niềm tin lớn, không có niềm tin lớn thì không có sức mạnh lớn, không có sức mạnh lớn thì không có thành công lớn.

Cuộc đời có lý tưởng, có niềm tin, có hoài bão, có mục tiêu phấn đấu, có đóng góp, có cống hiến thì mới là cuộc sống có ý nghĩa.

Nhân vật chính Pa-ven Coóc-sa-ghin trong tác phẩm “Thép đã tôi thế đấy” của nhà văn nổi tiếng Liên Xô Ni-cô-lai Ốt-xtơ-rốp-xky đã nói đại ý thế này về lý tưởng, về lẽ sống: Cái quí giá nhất của con người là Cuộc sống và Danh dự sống, bởi vì đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí; để khỏi hổ thẹn vì những việc làm ty tiện, đớn hèn, bị mọi người khinh bỉ; để đến khi nhắm mắt xuôi tay, ta có thể tự hào rằng: Tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời - sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì sự trường tồn của Dân tộc, sự vẻ vang của Giống nòi và hạnh phúc của Nhân dân.

Lý tưởng cái đầu tiên cần có để bước vào đời, vào đại học. Không có cái này thì những điều tôi sẽ nói sau đây sẽ không nhiều ý nghĩa.

Hỏi để học

Các cụ nhà mình nói: Học hỏi. Đa số các nước khác là không có từ này.

Hỏi là tư duy. Học mà không hỏi là học mà không tư duy.

Hỏi là tiêu hóa, học là ăn. Học mà không hỏi là ăn mà không tiêu hóa.

Hỏi là tìm cái gốc. Học là cái ngọn. Học mà không hỏi là có ngọn mà không có gốc.

Hỏi là để hiểu. Học là để nhớ. Nhớ nhiều mà không hiểu thì gọi là học vẹt.

Hỏi là làm cho ít đi. Học là làm cho nhiều lên. Ít đi thì nhớ, nhiều lên thì không nhớ. Người uyên thâm thì bao giờ cũng tìm đến sự ít.

Hỏi để sinh ra tri thức mới. Học là nhận vào tri thức cũ. Học sinh mà hỏi thì giáo viên sẽ tư duy và vì thế mà sinh ra tri thức mới. Người giáo viên đến lớp mỗi ngày thấy thú vị là do học sinh hỏi. Không có sự thú vị mỗi ngày thì bài giảng cũng không hay được. Vậy là bằng cách hỏi, các em đã biến lớp học thành một môi trường sáng tạo.

Hỏi là để giáo viên học ở học sinh. Học là để học sinh học ở giáo viên.

Thời 4.0, "bác" Google sẽ không nói gì nếu chúng ta không hỏi. Hỏi mà không trúng thì bác ấy cũng nói những thứ không liên quan, tức là rác. Hỏi mà trúng thì bác ấy cái gì cũng biết.

Bởi vậy mà thời 4.0 thì hỏi là việc đầu tiên của học.

Người phương Tây thì dùng lý luận để hiểu, dùng tranh cãi để hiểu. Người phương Đông thì làm để hiểu, thông qua làm để hiểu. Qua hành đạo mà trở nên hiền triết, mà ngộ đạo. Bởi vậy mà hành càng quan trọng hơn với người phương Đông. Chắc cũng vì vậy mà có từ “học hành”.

Học thì không biết mình cần học gì thêm nữa. Hành thì mới biết mình thiếu gì, cần học gì thêm. Học mà không hành thì luôn thấy thừa. Học mà hành thì thấy mình luôn thiếu. Thiếu là điều kiện đầu tiên của học.

Học là thầy dậy, trò nghe. Và vì vậy, trò khó mà giỏi hơn thầy.

Hành là trò làm thầy xem. Và vì vậy mà trò có thể giỏi hơn thầy. Nó giống như huấn luyện viên thể thao. Trò có thể đá bóng giỏi hơn huấn luyện viên.

Sách mà ít thì học trước rồi hành sau là đúng. Sách mà nhiều như bây giờ thì làm trước để biết mình thiếu gì rồi tìm sách mà đọc.

Bây giờ vì thế mà hành trước rồi học sau.

Vậy hãy hành nữa, hành mãi, học nữa, học mãi.

Khởi nghiệp là một áp lực lớn. Thường thì áp lực lớn mới khai phóng hết năng lực của con người. Tài nguyên của một quốc gia chính là những năng lực chưa được khai phóng này. Quốc gia nào khai mở được thì quốc gia đó hùng cường thịnh vượng. Khởi nghiệp là một cách để giải phóng tiềm năng con người.

Đài Loan thì cứ 16 người là có một doanh nghiệp. Nếu Việt Nam cũng vậy thì chúng ta phải có tới 6 triệu doanh nghiệp. Bây giờ mới có chưa đến 1 triệu. Tức là còn 5 triệu doanh nghiệp nữa đang chờ các em khởi nghiệp đó.

Thời chiến thì người lính xung trận, đánh kẻ xâm lăng bảo vệ Tổ quốc. Thời bình thì doanh nhân xung trận, làm cho nước giàu mạnh, cường thịnh để không kẻ thù nào dám đến xâm phạm. Vậy là doanh nhân cũng bảo vệ Tổ quốc. Cách bảo vệ Tổ quốc của họ là không để cho kẻ xâm lăng nào dám đến.

Nếu hiểu lập nghiệp là hành thì lập nghiệp cũng giống như đi học vậy. Hành để biết mình không biết rồi từ đó mà học để biết. Vậy lập nghiệp là cách học tốt nhất. Nhưng đây là cách học mở mang bờ cõi.

Đi làm thuê thì thường được bảo phải làm gì. Doanh nhân thì phải nghĩ ra việc mà làm. Tuy người làm công thì không phải nghĩ ra việc nhưng phải đợi người khác bảo làm gì. Nếu các bạn thuộc nhóm người đợi chờ thì các bạn không nên lập nghiệp.

Lập nghiệp thì nên tiêu tiền của ai? Tiêu một đồng của mình thì thường cẩn trọng và hiệu quả hơn hàng chục lần so với tiền của người khác. Dùng đồng tiền cẩn trọng và hiệu quả là điều kiện đầu tiên của một doanh nhân. Vậy đầu tiên hãy dùng những đồng tiền ít ỏi của mình mà lập nghiệp. Chỉ dùng tiền của người khác khi đã thử, đã thấy cơ hội.

Người khởi nghiệp thì luôn có nỗi sợ mình nhỏ. Nhưng sức mạnh lớn nhất của khởi nghiệp lại là nhỏ. Nhỏ thì trong tổ chức không có tầng nấc, không có các loại qui định quan liêu, không phải chia việc này của ai. Một tổ chức lớn thì mất đến 40% năng lượng cho những việc không tạo ra giá trị. Nhỏ thì chi phí thấp, to thì chi phí cao. Vậy hãy đừng sợ Apple, đừng sợ Viettel. Bởi nỗi sợ đang ám ảnh họ từng ngày chính là sự quan liêu của bộ máy to. Họ đang mong có được sự hiệu quả, linh hoạt của một công ty khởi nghiệp mà mãi vẫn không có lời giải.

Khởi nghiệp thì có cần nhiều người không? Khởi nghiệp mà càng ít người thì càng tốt. Bill Gates, Steve Jobs, Elon Musk đều khởi nghiệp từ 2-3 người. 2-3 người thì như một gia đình. Sức mạnh gắn kết, hy sinh thì không gì bằng gia đình. To ra thì không còn được như vậy nữa.

Mình lập nghiệp bây giờ là muộn thì còn cơ hội gì không? Cái may là con người luôn đi tìm cái mới, thị trường luôn háo hức với cái mới. Các công ty lớn thì lại chậm chạp với cái mới. Tuổi thọ trung bình của các doanh nghiệp ngày nay chỉ còn 20. Ngay cả 500 công ty lớn nhất trong Fortune 500 thì sau 10 năm cũng chỉ còn lại một nửa. Thế giới tồn tại được là do cái chết. Sự sáng tạo vĩ đại nhất là cái chết. Bạn có một ý tưởng mới đúng thì tức là bạn đang chuẩn bị thay thế Facebook, Youtube đấy. Hãy nhìn TikTok mà xem. Khi Facebook và Youtube dài lê thê thì TikTok lại ngắn nhất có thể.

Đi tìm một ý tưởng mới để lập nghiệp thì có khó không? Sẽ là rất khó nếu bạn sinh ra vào một thời bình yên. Nhưng sẽ dễ hơn rất nhiều nếu bạn sinh ra vào thời của một cuộc cách mạng công nghiệp mới, cách mạng số. Khi một cuộc cách mạng xảy ra thì tương lai không nằm trên đường kéo dài của quá khứ. Những kẻ đang thành công lớn thì sẽ có xu thế làm như ngày hôm qua. Các bạn chỉ cần làm ngược lại với họ. Các bạn cứ nhìn ra xung quanh 10 năm gần đây mà xem, cơ bản là như vậy đấy.

Lập nghiệp với nguồn lực bé nhỏ thì làm sao mà nghiên cứu thị trường, làm sao mà mang sản phẩm đi test hàng ngàn người được? Các bạn không nhất thiết phải làm điều này. Các bạn đang có một nhu cầu cháy bỏng nào đó thì hãy lập nghiệp để đáp ứng chính nhu cầu của mình, vì bạn mà có nhu cầu thì cũng rất nhiều người như vậy. Con người là thế giới thu nhỏ, hãy nghiên cứu mình để thấy thế giới rộng lớn. Bạn làm ra sản phẩm và chính bạn hãy dùng đi, bạn là người khó tính, bạn thoả mãn với sản phẩm thì tức là sản phẩm đã xuất sắc. Một sản phẩm xuất sắc thì không cần đến nghiên cứu thị trường, cũng không cần test ai cả, mọi người sẽ thích, sẽ háo hức đón chờ. IPhone là một sản phẩm như vậy. Nhưng điều kiện ở đây là bạn phải là người khó tính. Khó tính đến khó chịu như Steve Jobs vậy. Ở mức xuất sắc thì bạn chính là thế giới. Ở mức trung bình thì bạn chắc sẽ phải nghiên cứu thị trường.

Hàng năm, Học viện nên mời người nổi tiếng đến làm diễn giả ngày khai giảng, phát biểu, trao đổi, giao lưu để gây cảm hứng cho sinh viên, cho thầy cô. Và làm cho sự kiện này trở lên được mong chờ hàng năm và thành truyền thống của Học viện.

Mỗi năm nên chọn một chủ đề.

Cuối cùng, tôi xin chúc năm học 2022 - 2023 của Học viện có nhiều đổi mới thú vị để giúp cho việc học rộng, học sâu, học hỏi, học hành và tinh thần khởi nghiệp của sinh viên được kết quả tốt đẹp.

 Xin trân trọng cảm ơn!