Báo cáo thường niên chuyển đổi số doanh nghiệp 2021 là ấn phẩm đầu tiên nhằm cung cấp những thông tin hữu ích cho cộng đồng, đặc biệt là các địa phương, tổ chức hiệp hội về những khó khăn, thách thức, cũng như nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp khi thực hiện chuyển đổi số, từ đó thiết kế, triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số trong thời gian tới một cách hiệu quả, thiết thực
Phát biểu tại Hội thảo, ông Lê Mạnh Hùng, Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ KH&ĐT) cho biết: Hiện nay, cả nước có khoảng 870 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động với hơn 97% doanh nghiệp ở quy mô nhỏ và vừa. Trên thực tế, hoạt động chuyển đổi số trong doanh nghiệp đã diễn ra mạnh mẽ trong những năm gần đây như một nhu cầu tự nhiên của rất nhiều doanh nghiệp nhằm đáp ứng sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng của khách hàng cũng như nhu cầu quản lý.
Tuy nhiên, theo ông Lê Mạnh Hùng dịch COVID-19 diễn ra từ đầu năm 2020 đã khiến các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề. Các doanh nghiệp Việt Nam với sức cạnh tranh còn thấp càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Nhu cầu chuyển đổi số trở nên cấp thiết để các doanh nghiệp đổi mới mô hình, chuyển dần các hoạt động kinh doanh trên các nền tảng số, tìm kiếm thêm thị trường, cắt giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động, khả năng cạnh tranh, thích ứng với bối cảnh mới.
Chính vì vậy, từ tháng 01/2021, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành và triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025 với mong muốn các doanh nghiệp thay đổi, thích ứng với những điều kiện mới, nâng cao năng lực tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Báo cáo được xây dựng trên khảo sát 1.300 doanh nghiệp, cũng như qua các cuộc phỏng vấn chuyên sâu của chuyên gia Chương trình khi tư vấn, xây dựng Lộ trình chuyển đổi số cho từng doanh nghiệp.
Ông Daniel Fitzpatrick – Giám đốc dự án USAID LinkSME cho biết: “Dự án USAID LinksSME đã và đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Bộ Kế hoạch và Đầu tư từ năm 2020 để hỗ trợ các doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Báo cáo tập trung vào nhu cầu của doanh nghiệp thông qua tiếng nói của chính bản thân doanh nghiệp. Hơn 1.000 doanh nghiệp đã trả lời khảo sát về động lực và khó khăn họ gặp phải trong quá trình chuyển đổi số. Báo cáo thường niên này tổng hợp kết quả khảo sát và đưa ra nhiều thông tin chuyên sâu về chủ đề mà cách đây vài năm chúng ta còn ít biết đến”.
Kết quả khảo sát cho thấy, có đến 60,1% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết rào cản mà họ gặp phải khi áp dụng công nghệ số là bởi chi phí đầu tư, ứng dụng công nghệ còn cao. Điều này một phần cũng do tác động bởi đại dịch COVID-19 khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về giảm doanh thu, thiếu hụt nguồn vốn nói chung, trong đó ảnh hưởng đến chi phí đầu tư, triển khai, duy trì các giải pháp cho chuyển đổi số cho chuyển đổi số.
Khó khăn trong thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh được coi là rào cản lớn thứ hai khiến doanh nghiệp găp khó khăn, chiếm tỷ lệ 52,3% số doanh nghiệp khảo sát. Qua phản ánh của các doanh nghiệp, việc chuyển đối số sẽ thay đổi thói quen và cách làm việc của người lao động. Một số doanh nghiệp đã ứng dụng phần mềm nhưng nhân viên, người lao động không ứng dụng, hoặc chỉ ứng dụng một phần, khiến mục tiêu chuyển đổi số của doanh nghiệp không đạt được mục tiêu đề ra.
Khi phân tích sâu hơn theo quy mô doanh nghiệp, các doanh nghiệp có quy mô khác nhau sẽ gặp những rào cản ở mức độ khác nhau. Nhìn chung, các doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ, có tiềm lực tài chính hạn chế nên gặp khó khăn nhiều nhất về chi phí đầu tư, ứng dụng công nghệ. Trong khi các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn có tiềm lực tài chính tốt hơn thì gặp rào cản nhiều nhất về thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh. Điều này một phần do các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn có bộ máy, quy trình phức tạp hơn các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, vì thế sẽ khó khăn hơn khi thích ứng với thay đổi.
Theo kết quả khảo sát, đối với các doanh nghiệp mới bắt đầu chuyển đổi số, 57% doanh nghiệp tìm kiếm các giải pháp Tiếp thị trực tuyến, 53,7% doanh nghiệp có nhu cầu về các giải pháp về Làm việc nội bộ. Tiếp đến là các giải pháp Giao dịch điện từ (43%) và Hạ tầng mạng, dữ liệu (39,6%).
Đối với các doanh nghiệp đang tăng trưởng và có nhu cầu chuyển đổi số để tăng tốc, nhu cầu lớn nhất của các doanh nghiệp trong giai đoạn này là giải pháp về Phân tích dữ liệu, báo cáo thông minh (BI, Big Data, Data warehouse) với 63,5% tổng số doanh nghiệp tham gia khảo sát lựa chọn. 60,7% tổng số doanh nghiệp khảo sát có nhu cầu về giải pháp về Quản lý hệ thống khách hàng (CRM) và quản lý kênh bán hàng (Omni Channel Sales). Hai giải pháp còn lại bao gồm Hệ thống hoạch định tài nguyên doanh nhiệp (ERP) và An toàn dữ liệu (Database & Security) có nhu cầu tương đương nhau với lần lượt 57,8% và 50,2% số doanh nghiệp tham gia khảo sát lựa chọn.
Đối với các doanh nghiệp muốn chuyển đổi số để thúc đẩy xuất khẩu, có tới 43,9% doanh nghiệp có nhu cầu hỗ trợ từ các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như hướng dẫn việc khởi tạo và duy trì tài khoản, xây dựng mô hình kinh doanh, tiếp thị, vận chuyển khi tham gia các sàn thương mại điện tử; 42,3% có nhu cầu hỗ trợ về các giải pháp vận chuyển, kho bãi, logistics xuyên biên giới và 35,5% doanh nghiệp tìm kiếm các giải pháp thanh toán xuyên biên giới.
Báo cáo cũng điểm lại những hoạt động, kết quả trong 1 năm vừa qua triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Theo đó, Chương trình đã phối hợp với các đối tác trong nước và quốc tế triển khai nhiều hoạt động, với hàng triệu lượt tiếp cận các hoạt động, thông tin Chương trình; trong đó gần 200.000 lượt đã tiếp cận các tài liệu hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; hơn 500 doanh nghiệp được đánh giá mức độ sẵn sàng; khoảng 100 doanh nghiệp đang được hỗ trợ tư vấn chuyên sâu 1-1 để giải quyết những vấn đề cụ thể của doanh nghiệp khi chuyển đổi số./.