Bộ Thông tin và Truyền thông MINISTRY OF INFORMATION AND COMMUNICATIONS

Tìm hiểu độ an toàn trong mã hoá đầu cuối của hệ thống hội nghị truyền hình Zoom

Do đại dịch COVID-19 toàn cầu, hệ thống hội nghị truyền hình Zoom đã được sử dụng rộng rãi. Vào tháng 10/2020, Zoom Video Communications đã triển khai mã hóa đầu cuối để bảo vệ các cuộc trò chuyện trong hội nghị.

Thế nhưng, gần đây vào ngày 15/4/2021, trong một công bố của Takanori Isobe và Ryoma Ito1 đã chỉ ra có đến 8 tấn công có thể xảy ra đối với tính năng mã hóa đầu của Zoom phiên bản 2.3.1. Tìm hiểu để hiểu đúng mức độ đảm bảo an toàn của Zoom sẽ giúp người dùng có phương án hợp lý khi sử dụng Zoom phục vụ công việc một cách an toàn, hiệu quả.

Sau tiết lộ của Edward Snowden về các chương trình do thám, Mã hóa đầu cuối (E2EE) đã nhận được nhiều sự chú ý như là một công nghệ để bảo vệ quyền riêng tư của người dùng khỏi việc chặn bắt và giám sát hàng loạt các thông tin liên lạc được thực hiện bởi các tổ chức chính phủ như NSA (Cơ quan An ninh Quốc gia) của chính phủ Hoa Kỳ. Vì vậy, việc phân tích giao thức E2EE là rất quan trọng để tăng cường độ an toàn của E2EE vì các công nghệ E2EE chưa đủ trưởng thành và độ an toàn của chúng vẫn chưa được hiểu rõ mặc dù chúng được sử dụng rộng rãi trong thế giới thực.

COVID-19 và Zoom

Trong bối cảnh của đại dịch COVID-19 toàn cầu, khi việc triển khai các hội nghị trực tiếp bị ảnh hưởng nghiêm trọng thì các hệ thống hội nghị truyền hình đã trở nên thiết yếu không chỉ cho mục đích kinh doanh mà còn cho sử dụng riêng tư, học thuật và giáo dục. Hiện tại, Zoom là hệ thống hội nghị truyền hình được triển khai rộng rãi nhất trên thế giới. Số lượng người dùng hoạt động hàng ngày trên thế giới là khoảng 300 triệu người vào tháng 4 năm 2020. Zoom hiện là nền tảng quan trọng cho kinh doanh và giáo dục trực tuyến trên toàn thế giới.

Zoom Video Communications lần đầu tiên công bố kế hoạch hỗ trợ E2EE vào tháng 5 năm 2020 để bảo vệ các cuộc để bảo vệ các cuộc trò chuyện khỏi những người không tham gia vào hội nghị, trong số đó có nhà cung cấp dịch vụ Zoom. Họ đã công bố các chi tiết kỹ thuật của các lược đồ mã hóa được xuất bản dưới dạng sách trắng [2]. Vào tháng 10 năm 2020, Zoom triển khai giai đoạn đầu thuộc dự án E2EE của họ và cung cấp E2EE trên toàn cầu cho người dùng Zoom trả phí cũng như miễn phí trong 30 ngày như một duyệt trước kỹ thuật.

Mô hình đối phương và các mục tiêu an toàn

Trong sách trắng, Zoom tuyên bố các mục tiêu an toàn về tính bảo mật, tính toàn vẹn và tính xác thực chống lại người bên trong, những người bên ngoài và những người tham gia hội nghị, trong đó người bên trong là nhà cung cấp dịch vụ, cụ thể là Zoom và những người bên ngoài là người dùng hợp pháp của Zoom nhưng không những người tham gia hội nghị mục tiêu.

Mô hình đối phương

Mô hình đối phương trong hệ thống Hội nghị truyền hình bao gồm 04 đối tượng:

i- Người bên trong: Những người bên trong phát triển và duy trì cơ sở hạ tầng máy chủ của Zoom và các nhà cung cấp dịch vụ đám mây của nó. Người bên trong ác ý có thể chặn, đọc và sửa đổi bất kỳ luồng hội nghị nào được gửi qua mạng và có toàn quyền truy cập vào cơ sở hạ tầng máy chủ của Zoom.

ii- Người bên ngoài: Những người bên ngoài là những người dùng hợp pháp của hội nghị Zoom nhưng không phải là một phần của cơ sở hạ tầng tin cậy của Zoom và không có quyền truy cập vào thông tin kiểm soát truy cập hội nghị không công khai. Người bên ngoài ác ý có thể theo dõi, chặn và sửa đổi lưu lượng mạng và có thể cố gắng phá vỡ một trong các mục tiêu bảo mật trong các phiên E2EE khác bằng cách sửa đổi giao thức một cách ác ý.

iii- Những người tham gia hội nghị: Những người tham gia hội nghị có thể truy cập hội nghị, vì họ biết ID và mật khẩu của hội nghị hoặc thực hiện các ủy quyền đủ điều kiện khác. Người tham gia hội nghị ác ý cố gắng phá vỡ một trong các mục tiêu bảo mật bằng cách đi chệch khỏi giao thức.

iv- Người chủ trì hội nghị: Theo trong nội dung sách trắng, tồn tại một người chủ trì hội nghị trong số những người tham gia hội nghị và người đó có quyền cao hơn những người tham gia hội nghị khác. Người chủ trì hội nghị có trách nhiệm tạo khóa hội nghị dùng chung, cho phép những người tham gia hội nghị mới, xóa những người tham gia không mong muốn khỏi hội nghị và phân phối các khóa. Người chủ trì hội nghị ác ý cố gắng phá vỡ một trong những mục tiêu bảo mật bằng cách đi chệch khỏi giao thức.

Một người bên ngoài ác ý, một người tham gia hội nghị ác ý và một người chủ trì hội nghị ác ý có thể thông đồng với một người bên trong ác ý hoặc bản thân một người bên trong ác ý có thể là một người tham gia hội nghị ác ý hoặc một người chủ trì hội nghị ác ý.

Các mục tiêu an toàn

Công tác đảm bảo an toàn thông tin nhằm đáp ứng 3 mục tiêu: bảo mật, toàn vẹn và xác thực.

i- Tính bảo mật: Nếu chỉ những người tham gia hội nghị hợp pháp mới có thể xem các luồng hội nghị đã được giải mã, thì điều đó đảm bảo tính bảo mật rằng luồng hội nghĩ được giữ bí mật đối với tất cả trừ những người được phép xem nó.

ii- Tính toàn vẹn: Nếu luồng hội nghị được nhận và được xác minh thành công như xác thực thông điệp, thì nó đảm

bảo tính toàn vẹn dữ liệu rằng luồng hội nghị không bị thay đổi bởi các cách trái phép hoặc không được biết.

iii- Tính xác thực: Nếu luồng hội nghị được nhận và xác minh thành công như xác thực thực thể, thì nó đảm bảo tính xác thực rằng luồng hội nghị thực sự được gửi đi bởi một người tham gia hội nghị cụ thể.

Đặc tả kỹ thuật mã hóa đầu cuối cho hội nghị trực tuyến Zoom

Chi tiết về các thuật toán/giao thức trong mục này có ở trong sách trắng [2].

Các thành phần hệ thống

Kênh báo hiệu được sử dụng để phân phối các thông điệp đã được mã hóa giữa những người tham gia hội nghị. Những người tham gia hội nghị định tuyến các thông điệp điều khiển trên các đường hầm TLS trên TCP, thông qua các bộ định tuyến đa phương tiện, là một phần của cơ sở hạ tầng Zoom. TLS được kết thúc tại các máy chủ Zoom.

Mỗi hội nghị đều có bảng thông báo riêng mà những người tham gia hội nghị có thể truy cập được. Những người tham gia hội nghị có thể đăng các thông điệp có bảo mật lên bảng thông báo, bảng này được thực hiện qua kênh báo hiệu.

Máy chủ Zoom kiểm soát kênh báo hiệu và bảng thông báo, và do đó, nó có thể can thiệp các thông điệp có bảo mật được đăng trên bảng thông báo.

Các thuật toán mật mã

Tài liệu sách trắng có đến 55 trang, nó cho thấy rằng E2EE của Zoom dựa trên:

- AES-GCM [3] như thuật toán mã hóa có xác thực [3], - Thuật toán HKDF [4] như hàm dẫn xuất khóa,

- Diffie–Hellman trên đường cong Curve25519 [5] như lược đồ trao đổi khóa

- Chữ ký số EdDSA trên Ed25519 [6] như lược đồ chữ ký. Để khởi chạy một phiên E2EE cho hội nghị Zoom, người chủ trì hội nghị tạo khóa hội nghị và phân phối khóa đó một cách an toàn cho những người tham gia khác thông qua bảng thông báo bằng cách trao đổi khóa, hàm dẫn xuất khóa và lược đồ chữ ký. Sau đó, mỗi luồng hội nghị được mã hóa bởi AES-GCM bằng khóa hội nghị được chia sẻ.

Các thuật toán và giao thức đã được chỉ ra trong [3-6] là các thuật toán/giao thức an toàn về mặt mật mã, thế nhưng việc kết hợp chúng lại với nhau để tạo ra E2EE như trong sách trắng lại có một số lỗ hổng, chính vì thế mà các tác giả Takanori Isobe và Ryoma Ito đã phân tích ra có đến 8 tấn công có thể.

Khi người dùng Zoom nâng cấp ứng dụng Zoom của họ lên phiên bản đầu tiên hỗ trợ E2EE, họ sẽ tạo một cặp khóa chữ ký dài hạn. Sau đó, họ đăng ký khóa công khai của cặp khóa này lên máy chủ Zoom và lưu trữ khóa bí mật tương ứng trên thiết bị của họ. Họ tiếp tục sử dụng cặp khóa ký dài hạn này trừ khi họ cài đặt lại hệ điều hành hoặc cài đặt lại ứng dụng.

Giao thức tham gia/rời khỏi hội nghị và bảo mật khóa cục bộ

Giao thức thiết lập phiên E2EE cho các hội nghị Zoom bao gồm bốn giai đoạn: tạo khóa của người tham gia, khớp nối của người chủ trì, khớp nối tham gia của người chủ trì và khớp nối tham gia của người không chủ trì. Sau khi phiên E2EE được thiết lập, người chủ trì/những người tham gia mã hóa tất cả các luồng hội nghị với AES-GCM bằng cách sử dụng khóa hội nghị đã được chia sẻ trong giai đoạn khớp nối tham gia của người chủ trì/người không chủ trì như là đầu vào.

Để bảo vệ khóa ký lâu dài được lưu trữ trên thiết bị, mỗi người dùng Zoom sẽ mã hóa khóa ký dài hạn bằng lược đồ cam kết AEAD CtE1 [7].

Các lỗ hổng và tấn công có thể

Các lỗ hổng đã được chỉ ra

Lỗ hổng 1 - Không xác thực thực thể. Ngay cả khi một luồng hội nghị được nhận từ một người tham gia hội nghị cụ thể, tính xác thực của luồng hội nghị không được đảm bảo vì không có xác thực thực thể.

Lỗ hổng 2 - Truy cập tự do vào bảng thông báo. Những người bên trong và những người tham gia hội nghị có quyền truy cập tự do vào bảng thông báo. Đặc biệt, những người bên trong có thể tự do thu thập và can thiệp tất cả các giá trị, bao gồm cả chữ ký và các khóa công khai được tạo ra bởi những người tham gia riêng biệt, được đăng trên bảng thông báo.

Lỗ hổng 3 - Có cùng giá trị Binding như trong hội nghị trước đó. Nếu các ID hội nghị, đó là meetingID và meetingUUID, được tạo bởi những người bên trong và khóa công khai được sinh ra do người tham gia hội nghị được sử dụng lại, thì siêu dữ liệu Binding của người tham gia hội nghị có cùng giá trị. Vì cặp khóa ký của người tham gia hội nghị được sử dụng trong một thời gian dài, nên cùng một chữ ký luôn được tạo ra từ cùng một siêu dữ liệu Binding.

Lỗ hổng 4 - Khóa hội nghị do người chủ trì tạo. Chỉ người chủ trì hội nghị mới tham gia vào việc tạo khóa hội nghị dùng chung 256-bit.

Lỗ hổng 5 - Khóa ký dài hạn. Khóa ký thời hạn dài của người tham gia hội nghị được mã hóa bằng khóa bọc khóa được đồng bộ của máy chủ KWK. Bản mã được lưu trữ trên thiết

bị của người tham gia, nó có thể là máy tính được hai người dùng chia sẻ và KWK được lưu trữ trên máy chủ Zoom.

Lỗ hổng 6 - Sử dụng sai Nonce. Tất cả các luồng hội nghị đều được mã hóa bằng AES-GCM. Nếu đại lượng nonce được sử dụng không đúng cách trong hội nghị, các tấn công hiện có lên AES-GCM [8, 9, 10] sẽ được thực hiện và khóa xác thực sẽ bị lộ cho bên thứ ba.

Các tấn công có thể

Trong công bố của Takanori Isobe và Ryoma Ito, các tác giả đã tiến hành đánh giá kỹ lưỡng độ an toàn của mã hóa đầu cuối của Zoom (phiên bản 2.3.1) bằng cách phân tích các giao thức mật mã của chúng. Họ đã phát hiện ra một số cuộc tấn công mạnh hơn những cuộc tấn công mà Zoom mong đợi như đã được đề cập đến trong sách trắng. Cụ thể:

- Nếu người bên trong thông đồng với những người tham gia hội nghị, họ có thể mạo danh người dùng Zoom bất kỳ trong các hội nghị mục tiêu (target meeting), trong khi Zoom cho biết rằng người bên trong chỉ có thể mạo danh những người tham gia hội nghị hiện tại.

- Bên cạnh đó, ngay cả khi không dựa vào những người tham gia ác ý, những người bên trong có thể mạo danh người dùng Zoom bất kỳ trong các hội nghị mục tiêu mặc dù họ không thể giải mã các luồng hội nghị.

Mạo danh dựa trên không xác thực thực thể. Đầu tiên là tấn công mạo danh bởi những người tham gia hội nghị ác ý mà không thông đồng với những người bên trong. Tấn công này khai thác thực tế là không có xác thực thực thể của luồng hội nghị trong hội nghị nhóm. Cụ thể, dữ liệu luồng được gửi từ người tham gia hội nghị bất kỳ đều được mã hóa bởi AES-GCM bằng cùng một khóa hội nghị.

Mạo danh người dùng Zoom bất kỳ. Những người bên trong mà không thông đồng với những người tham gia có thể mạo danh bất kỳ người dùng Zoom hợp pháp nào, ngay cả người dùng không được mời, đối với hội nghị mục tiêu. Tấn công này khai thác thực tế là những người bên trong có quyền truy cập tự do vào các bảng thông báo và họ có thể phát hành ID và UUID của hội nghị, nó có chức năng như đại lượng không lặp lại của thông tin ràng buộc để xác định người dùng. Sử dụng các dữ kiện này, những người bên trong có thể sử dụng lại thông tin ràng buộc của người dùng Zoom, mà đã được đăng trên bảng thông báo trong các cuộc hội nghị trước đó, cho các hội nghị mục tiêu. Lưu ý rằng trong tấn công này, những người bên trong không thể giải mã luồng hội nghị vì khóa hội nghị của hội nghị mục tiêu là không được biết.

Tuy nhiên, nó có thể có tác dụng phụ; ví dụ, trong trường hợp đàm phán, việc một người có ảnh hưởng tham dự có thể gây áp lực thầm lặng lên những người khác. Do đó, tấn công này có ý nghĩa trong thực tế.

Hơn nữa, nếu thông đồng với những người tham gia, những người bên trong có thể lấy được khóa hội nghị. Khi đó, họ mạo danh một cách hoàn toàn người dùng hợp pháp bất kỳ, tức là họ có thể chủ động tham dự hội nghị mục tiêu như người dùng mục tiêu

Mạo danh người dùng khác trên thiết bị dùng chung. Tấn công mạo danh trong trường hợp nhiều người dùng chia sẻ một thiết bị cho các hội nghị Zoom bằng cách thông đồng với những người bên trong. Trong tấn công này, một người dùng ác ý có thể nhận được khóa thiết bị của một người dùng khác mà sử dụng cùng một thiết bị cho các hội nghị Zoom. Tấn công này khai thác thực tế là khóa để mã hóa khóa thiết bị được lưu trữ trong máy chủ Zoom.

Bảng trên tóm tắt kết quả của nhóm tác giả Takanori Isobe và Ryoma Ito: các tấn công mạo danh, can thiệp và từ chối dịch vụ. Mỗi kiểu tấn công được phân thành hai kiểu: tấn công chủ động và tấn công bị động. Trong một tấn công kiểu chủ động, đối phương có thể không chỉ tham gia hội nghị mục tiêu mà còn có thể gửi và nhận các luồng hội nghị một cách hợp thức. Trong một tấn công kiểu bị động, đối phương có thể thực hiện tấn công, nhưng không thể gửi và nhận các luồng hội nghị một cách hợp thức. Các mô hình đối phương và nạn nhân bao gồm người bên trong, người bên ngoài, người chủ trì hội nghị và người tham gia hội nghị, được ký hiệu lần lượt là BT (bên trong), BN (bên ngoài), CT (chủ trì) và TG (tham gia), “t.đ.v.” là từ viết tắt của “thông đồng với”.

Trong bản công bố, các tác giả cũng đã đề xuất các biện pháp phòng chống lại các tấn công đã chỉ ra.

Tiết lộ có trách nhiệm

Để chứng minh tính khả thi của các cuộc tấn công được đề xuất, thì cần phải thực hiện và thử nghiệm các cuộc tấn công đó. Tuy nhiên, nội dung bản công bố chỉ trình bày các đánh giá lý thuyết của E2EE cho Zoom vì mã nguồn của E2EE cho Zoom không có sẵn. Do đó, các tác giả đã thảo luận với Zoom để xác nhận tính khả thi của các cuộc tấn công được đề xuất.

Vào tháng 11/2020, Takanori Isobe và Ryoma Ito đã thông báo cho Zoom về những phát hiện của họ thông qua nền tảng tiết lộ lỗ hổng của Hacker One [11]. Zoom đã thừa nhận các kết quả đó và Zoom sẽ có kế hoạch giải quyết những vấn đề này trong phiên bản tương lai hoặc nêu rõ những vấn đề này là những hạn chế của phiên bản E2EE hiện tại của họ trong sách trắng.

Các phát hiện trình bày trong sách trắng không phải là mối đe dọa ngay lập tức đối với E2EE cho Zoom. Tuy nhiên, kết quả này thấy rằng có chỗ cần cải thiện trong E2EE cho Zoom như một lưCợc đồ mật mã. Những đánh giá bảo mật này có giá trị để hiểu rõ và tăng cường bảo mật của E2EE cho Zoom.

Nguồn: Theo https://ictvietnam.vn