Thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới
Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) để xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo là chủ trương đang được các địa phương phối hợp với các doanh nghiệp nền tảng công nghệ thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) thúc đẩy triển khai trong chương trình chuyển đổi số.
Gắn với giảm nghèo về thông tin
Theo Bộ TT&TT, giai đoạn 2016 - 2020, Bộ đã xây dựng và triển khai tiêu chí số 8 về nông thôn mới với 2 dự án nội dung thành phần: Tăng cường cơ sở vật chất thông tin truyền thông cho cơ sở; Truyền thông và giảm nghèo về thông tin.
Đại diện Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ TT&TT) cho biết, dự án truyền thông giảm nghèo đã thực hiện 350 lớp tập huấn cho 26.000 lượt cán bộ tuyên truyền viên, sản xuất 2.850 chương trình phát thanh, 281 chương trình truyền hình, 5.025 chuyên san, 460.000 tờ rơi, tờ gấp, 42.745 cuốn sách chuyên đề… Hội thi giảm nghèo, sân khấu hóa cũng đã được nhiều tỉnh tổ chức như Bắc Kạn, Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi…
Thông tấn xã Việt Nam và Bộ TT&TT đã tổ chức sản xuất các tin, bài đăng trên báo điện tử, báo ảnh… cung cấp thông tin cho dân tộc thiểu số. Bộ TT&TT và các cơ quan khác đã xuất bản và phát hành 8 cuốn sách, phát hành 105.084 cuốn, 18 ấn phẩm truyền thông, phát hành 111.500 cuốn lịch; Thiết lập 13 cụm thông tin tại cửa khẩu biên giới, trung tâm giao thông...
Các địa phương đã tổ chức 142 lớp đào tạo, bồi dưỡng cho 20.226 lượt cán bộ; Tổ chức sản xuất, phát sóng khoảng 11.000 chương trình phát thanh và trên 600 chương trình truyền hình; Xuất bản 36 đầu sách chuyên đề về giảm nghèo… đồng thời thực hiện hỗ trợ 9.694 tivi và 4.058 radio cho các hộ nghèo (137,5%); Trang bị phương tiện tác nghiệp phục vụ thông tin cơ bản đã được thực hiện cho 234 huyện (234%) và 794 xã (132,3%); Nâng cấp 582 điểm tuyên truyền cổ động ngoài trời ở 356 xã nghèo (16%); Thiết lập 7 cụm thông tin cơ sở (đạt 100% kế hoạch).
Về thực hiện dự án nông thôn mới, số xã có điểm phục vụ bưu chính đạt tỷ lệ 94,5%; số xã có dịch vụ viễn thông, Internet đạt 97,8%; số xã có đài truyền thanh và hệ thống loa đến các thôn đạt 90,9%; số xã có ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, điều hành đạt 94,5%.
Chuyển đổi số để phát triển nông nghiệp nông thôn và giảm nghèo
Để thực hiện nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, đại diện Bộ TT&TT đã đề xuất xây dựng theo hai mô hình xã đạt chuẩn nông thôn mới về viễn thông, Internet và xã có ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, điều hành phục vụ đời sống kinh tế - xã hội.
Bên cạnh đó, xã đạt chuẩn nông thôn mới về viễn thông, Internet là tất cả các thôn, bản trên địa bàn xã có khả năng đáp ứng nhu cầu sử dụng ít nhất 1 trong 2 loại dịch vụ điện thoại (trên mạng viễn thông cố định mặt đất hoặc trên mạng viễn thông di động mặt đất) và ít nhất 1 trong 2 loại dịch vụ truy nhập Internet (trên mạng băng rộng cố định mặt đất hoặc trên mạng băng rộng di động mặt đất).
Dịch vụ viễn thông, Internet trên địa bàn xã phải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do cơ quan có thẩm quyền ban hành. Tỷ lệ thuê bao sử dụng smartphone chiếm 55% số thuê bao; riêng các xã tại huyện đảo là 45% số thuê bao.
Giai đoạn 2021 - 2025, xã có ứng dụng CNTT trong công tác quản lý, điều hành phục vụ đời sống kinh tế - xã hội là xã phải có máy vi tính phục vụ công tác của cán bộ, công chức, với tỷ lệ máy vi tính/số cán bộ, công chức của xã đạt 80%. Tỷ lệ hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường mạng (không bao gồm hồ sơ xử lý công việc có nội dung mật) đạt tối thiểu 50% đối với các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; đạt tối thiểu 70% đối với các xã còn lại.
Tỷ lệ cán bộ, công chức của xã được trang bị kiến thức, kỹ năng về CNTT, chính phủ điện tử, chính quyền điện tử đạt tối thiểu 50% đối với các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hải đảo và đạt tối thiểu 70% đối với các xã còn lại.
Xã ứng dụng CNTT phải sử dụng ít nhất một trong các phần mềm ứng dụng sau: Hệ thống quản lý văn bản và điều hành; Hệ thống thư điện tử chính thức của cơ quan Nhà nước, hệ thống một cửa điện tử; Cổng/trang thông tin điện tử (có chức năng phục vụ công tác quản lý, điều hành cung cấp dịch vụ công trực tuyến tối thiểu mức độ 2 của xã).
Ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tin học hóa cho biết: Trên thế giới hiện nay đã có hơn 20 nước quốc gia xây dựng và triển khai chiến lược quốc gia về chuyển đổi số. Như vậy, chuyển đổi số đã trở thành xu hướng chung của quốc tế cho cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, người dân.
Tại Việt Nam, Thủ tướng đã phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia với 8 lĩnh vực ưu tiên, trong đó có lĩnh vực nông nghiệp. Đây là lĩnh vực quan trọng cần chuyển đổi số của Việt Nam trong thời gian tới. Bộ TT&TT đang thí điểm triển khai chuyển đổi số cho 12 xã, trong đó 2 xã đã có kết quả khả quan khi triển khai như xã Yên Hòa (Ninh Bình), Vi Hương (Bắc Cạn).
Tại Yên Hoà (Ninh Bình), khi chuyển đổi số cho khám chữa bệnh, số tiền tiết kiệm được là đáng kể. Ước tính việc đi lại khám sơ bộ là hơn 27 triệu đồng trong vòng 2 tuần. 1 tháng sẽ dự kiến tiết kiệm 50 triệu đồng và 1 năm dự kiến tiết kiệm được 600 triệu đồng cho bà con trong xã. Ngoài ra còn làm giảm lượng bệnh nhân lên tuyến huyện/tỉnh, giảm việc người dân đi lại và các chi phí khác liên quan.
Còn tại xã Vi Hương (Bắc Cạn), chuyển đổi số giúp tạo môi trường kết nối chia sẻ nhờ những nguồn lực sẵn có như Zalo, xây dựng trang web bán nông sản trên Facebook, trên các sàn thương mại điện tử, vận chuyển hàng hóa cho bà con… Doanh thu từ bán nông sản của bà con tăng từ 1 - 2 triệu lên 4 - 5 triệu đồng.
Ông Tô Đức, Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) khẳng định: Thông tin có vai trò đặc biệt quan trọng với người nghèo ở vùng sâu, vùng xa. Khi xây dựng chuẩn nghèo đa chiều quốc gia mới, 1 trong 5 chiều thiếu hụt là thiết hụt thông tin. Nghèo về chiều thông tin đã được các cấp chính quyền quan tâm trong thời gian qua. Tuy nhiên, trong giai đoạn tới, với chương trình chuyển đổi số quốc gia mà Thủ tướng vừa ban hành cần có những giải pháp triển khai phù hợp với tiêu chí mới. Muốn giảm nghèo về thông tin phải gắn với chiến lược chuyển đổi số.
"Đây là chương trình rất thiết thực với người dân, đặc biệt bà con nghèo ở vùng sâu xa, đặc biệt phổ cập dịch vụ Internet, phổ cập mạng di động. Cần đưa tiêu chí 80 – 100% dân số đạt chỉ tiêu này. Trong mục tiêu giảm nghèo cũng bám sát các chỉ tiêu này, xác định quy mô, số hộ nghèo có thể tiếp cận, đây là chỉ tiêu đầu vào", ông Tô Đức nhấn mạnh.
Theo Thứ trưởng Bộ TT&TT Phạm Anh Tuấn, việc chuyển đổi số cho các tỉnh chủ yếu tập trung các lĩnh vực: y tế; giáo dục; nông nghiệp, du lịch. Các tỉnh nên ưu tiên 4 lĩnh vực này là chính. Bộ TT&TT đang nỗ lực trong năm 2020 phủ sóng di động và băng rộng cố định đến tất cả các thôn, 100% người dân dùng smartphone, 80% hộ gia đình có Internet.
Bộ TT&TT cũng đang thí điểm 12 xã thông minh với quan điểm lấy người dân làm trung tâm. Nếu làm xong chuyển đổi số của xã thì bản chất cũng là thúc đẩy phát triển nông nghiệp nông thôn. Đây sẽ là tiền đề để nhân rộng trong thời gian tới./.