Những kết quả trong quá trình thực hiện mô hình nhà hàng không thuốc lá tại Hà Nội

 

Hoàn Kiếm là quận trung tâm của Hà Nội, với nhiều di tích lịch sử văn hóa, lịch sử cách mạng, các công trình kiến trúc - văn hóa có giá trị và thắng cảnh nổi tiếng, nơi diễn ra nhiều hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của cả nước và Thủ đô Hà Nội, thu hút hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước tới tham quan hằng năm.

 

Với đặc điểm đó, thời gian qua, quận Hoàn Kiếm không ngừng nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là công tác thực hiện phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bác sĩ Ngô Thị Thu Hương, Trưởng Phòng Y tế quận Hoàn Kiếm cho biết, quận đã thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại thuốc lá; xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá; thực hiện các mô hình không khói thuốc tới các cơ sở y tế, trường học, cơ quan, nhà hàng. Quận tiến hành các hoạt động tuyên truyền hiệu quả, như biên soạn, in và phát 50.000 tờ rơi về nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá, thiết lập cổng thông tin điện tử, phát thanh trên loa truyền thanh phường,… Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm đã xây dựng và triển khai kế hoạch số 207/KH-UBND, ngày 03-12-2015 về mô hình nhà hàng không khói thuốc. Theo đó, quận mở các đợt tập huấn cho cán bộ ban chỉ đạo, tập huấn cho chủ/quản lý nhà hàng, khách sạn trên địa bàn quận.

 

Theo bà Nguyễn Hạnh Nguyên, cán bộ chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết, thống kê về hiểu biết về quy định nhà hàng không khói thuốc nghiên cứu tại hai quận trung tâm của Hà Nội là quận Ba Đình và quận Hai Bà Trưng thể hiện kết quả khả quan: 82,6% chủ nhà hàng trong năm 2016 biết về Luật phòng, chống tác hại thuốc lá (tăng 12,3% so với năm 2015). Trong năm 2015, chỉ có 25,1% số nhà hàng trong 195 nhà hàng nghiên cứu có thực hiện việc quy định cấm hút thuốc trong nhà hàng, nhưng năm 2016, tỷ lệ này tăng gần gấp đôi với 44,1% số nhà thực hiện quy định. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn tồn tại trở ngại chính trong việc thực thi là ý thức của khách hàng cùng với việc chủ nhà hàng lo ngại sẽ đánh mất lòng khách hàng. Chính vì vậy, cần tăng cường hơn nữa công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của các chủ nhà hàng về quy định cấm hút thuốc lá trong nhà hàng; đẩy mạnh yêu cầu các chủ nhà hàng cam kết thực hiện mô hình nhà hàng không khói thuốc; đẩy mạnh cung cấp các thông tin khách quan thực tế từ các nhà hàng đã thực hiện quy định để các chủ nhà hàng nhìn nhận được đúng hơn về lợi ích của việc thực hiện nhà hàng không khói thuốc.

 

Bác sĩ Ngô Thị Thu Hương, Trung tâm Y tế quận Hoàn Kiếm, cho biết, từ tháng 12 năm 2015 đến nay, địa bàn này đã xây dựng và triển khai mô hình NHKKT. Qua thực thi cho thấy, tỷ lệ thực thi NHKKT đã đạt khoảng 35%. Tỷ lệ với khối khách sạn 3 sao trở lên đạt 63%.

 

Tại Hà Nội, sau ba năm triển khai thực hiện Luật PCTHTL, hiện nay có nhiều nhà hàng thực hiện thành công mô hình không khói thuốc như: Lẩu nấm Gia Khánh (quận Ba Đình), Hải Mã (quận Cầu Giấy), Cơm chay nàng Tấm (quận Hoàn Kiếm) Lẩu Sauna (quận Tây Hồ)… Kinh nghiệm của các doanh nghiệp cho thấy những kết quả tích cực trong quá trình thực hiện mô hình NHKKT, qua đó chứng minh, hoàn toàn có thể làm được nếu như chủ nhà hàng thực sự quyết tâm và cam kết thực hiện.

 

Một nghiên cứu mới đây của Đại học Y tế công cộng và tổ chức Health Bridge Canada tại Việt Nam về đánh giá thực thi quy định NHKKT và sự ủng hộ của cộng đồng tại Hà Nội năm 2015-2016 cho thấy có những thay đổi tích cực. Tỷ lệ nhà hàng thực hiện quy định cấm hút thuốc lá tăng gần gấp đôi, từ 25,1% (2015) lên gần gấp đôi, 44,1% (2016).

 

Nghiên cứu được tiến hành tại 195 nhà hàng ăn uống có đăng ký kinh doanh trên địa bàn các quận Hai Bà Trưng, Ba Đình (Hà Nội) trong tháng 5 năm 2015 và đánh giá lại vào tháng 9 năm 2016.

 

Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc triển khai thực thi NHKKT đã có những thay đổi tích cực. Có 82,6% chủ nhà hàng biết về Luật PCTHTL (tăng 12,3%) và 69,2% chủ nhà hàng biết về quy định cấm hút thuốc lá trong nhà hàng (tăng 14,8%). Có tới 85,6% chủ nhà hàng/người quản lý nhà hàng và 85% khách hàng ủng hộ việc thực thi môi trường không khói thuốc.

 

Cùng với đó, ở những nhà hàng thực thi quy định, lượng khách hàng và doanh thu không có sự thay đổi (hơn 90%), thậm chí còn tăng lên (8,1% với doanh thu và 5,7% với lượng khách hàng). Kết quả này cũng đồng nhất với kết quả từ như nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy thực thi quy định không hút thuốc không những không ảnh hưởng đến doanh thu mà còn có tác động tích cực đến việc kinh doanh của các nhà hàng.

 

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng cho thấy những thách thức trong việc thực thi. Ngay đối với các nhà hàng có quy định việc thực hiện đầy đủ các tiêu chí NHKKT còn hạn chế và chưa đồng bộ, tỷ lệ thực hiện các tiêu chí về nhân viên nhắc nhở khách hàng không hút thuốc và có hình thức xử phạt đối với nhân viên hút thuốc trong nhà hàng còn thấp (51,2% và 30,2%). Theo phản ánh của khách hàng, chỉ có 25% khách hàng nhìn thấy có nhân viên nhắc nhở khách hút thuốc trong các nhà hàng có quy định cấm. Đối với những nhà hàng đang triển khai quy định thì sợ mất lòng khách vẫn là khó khăn lớn nhất (25,6%), tiếp theo đó là ý thức của khách hàng (22,1%). Với những nhà hàng chưa thực hiện, lý do/rào cản lớn nhất để chưa triển khai là sợ mất khách (40,4%), sợ mất lòng khách (30,3%) và ý thức của khách (30,3%).