Tuy nhiên, do những yếu tố khách quan về lịch sử, địa lý, đời sống của nhân dân vùng BGHĐ so với cả nước còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí, hiểu biết về pháp luật chưa cao, phong tục, tập quán có nơi còn lạc hậu...
Đề án “Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ giai đoạn 2013-2016” là một trong 7 đề án theo Quyết định số 1133/QĐ-TTg ngày 15-7-2013 của Thủ tướng Chính phủ, giao Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện. Sau khi kết thúc năm 2016, căn cứ hiệu quả của đề án và đề xuất của Bộ Quốc phòng, Thủ tướng Chính phủ đã cho phép tiếp tục thực hiện giai đoạn 2017-2021. Đây là vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện sự quan tâm rất lớn của Chính phủ đối với công tác này, nhằm tiếp tục duy trì và nâng cao trình độ nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ của Tổ quốc.
Theo đó, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính cùng 44 tỉnh, thành phố biên giới, hải đảo đã phối hợp chặt chẽ, đồng thuận cao trong việc thường xuyên đổi mới và đa dạng nội dung, hình thức PBGDPL phù hợp với đối tượng, bảo đảm thực chất, đi vào chiều sâu, gắn với việc thực hiện các chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững, việc thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo, dân vận phù hợp với định hướng phát triển kinh tế, bảo tồn bản sắc văn hóa, tăng cường dân trí pháp lý phù hợp với truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Trong quá trình triển khai đề án, vai trò của hệ thống chính trị trong PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ được phát huy cao độ. Ban chỉ đạo Đề án Bộ Quốc phòng ban hành đầy đủ hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện đề án; chỉ đạo xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đoàn thể với đơn vị lực lượng vũ trang được thực hiện chặt chẽ, đúng nguyên tắc, đạt hiệu quả thiết thực; có nhiều sáng tạo, đổi mới trong việc đa dạng hóa các hình thức, phương pháp tuyên truyền, PBGDPL phù hợp với yêu cầu mới hiện nay; nguồn kinh phí thực hiện đề án được sử dụng hiệu quả, linh hoạt, kịp thời, bảo đảm mua sắm trang thiết bị, tài liệu, tổ chức tập huấn đúng nguyên tắc, hiệu quả; việc tổ chức các hội nghị, hội thảo để rút kinh nghiệm thực hiện đề án và công tác thanh tra, kiểm tra kết quả thực hiện đề án tại các địa phương được tiến hành thường xuyên. Qua đó phát huy những kết quả đạt được, nhân rộng các mô hình tốt, khắc phục hạn chế, rút kinh nghiệm chung cho các địa phương khác..., góp phần quan trọng cùng các cơ quan, đơn vị, địa phương hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ của đề án.
Ban chỉ đạo đề án các địa phương, đơn vị đã vận dụng sáng tạo, linh hoạt nhiều hình thức, biện pháp tuyên truyền, PBGDPL phù hợp, nhất là các mô hình, phong trào hay, tạo cảm hứng và sức lan tỏa trong cán bộ, nhân dân khu vực BGHĐ. Công tác xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật được củng cố, kiện toàn; công tác bảo đảm tài liệu phục vụ PBGDPL được quan tâm đúng mức. Các đơn vị quân đội và tư pháp cơ sở đã linh hoạt, gắn kết công tác PBGDPL với tổ chức thực hiện pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật trong các lĩnh vực có liên quan đến đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa.
Về tổng thể, đề án hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra, đáp ứng được kỳ vọng của Chính phủ, cán bộ và nhân dân vùng BGHĐ, thực sự trở thành cầu nối, phương tiện hữu hiệu đưa pháp luật vào cuộc sống, giúp cho mọi tổ chức, cá nhân hiểu biết đúng các quy định, tính nghiêm minh của pháp luật để chấp hành nghiêm túc, từng bước nâng cao văn hóa pháp lý cho cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ. Từ đó, tinh thần thượng tôn pháp luật, “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” đã dần đi vào chiều sâu, trở nên gắn bó với đời sống thường ngày của cán bộ, nhân dân cả nước nói chung và khu vực BGHĐ nói riêng.
Việc thực hiện đề án có ý nghĩa chính trị sâu sắc, đã củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; nâng cao nhận thức, hiểu biết, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật của cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ; góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự, kiềm chế tội phạm... Đồng thời, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành và sức mạnh của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.
Đất nước ta đang đứng trước yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và toàn diện. Tình hình các tuyến BGHĐ nước ta vẫn còn nhiều diễn biến hết sức phức tạp. Trình độ dân trí, khả năng nhận thức pháp luật và đời sống của nhân dân các dân tộc vùng BGHĐ còn nhiều bất cập, khó khăn... Từ đó, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới phức tạp hơn, thách thức hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung và công tác tuyên truyền, PBGDPL nói riêng. Vì vậy, cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số vấn đề sau:
Thứ nhất, tiếp tục quán triệt thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về công tác PBGDPL, nhất là tiếp tục quán triệt, triển khai có chiều sâu và phát huy hiệu quả các đề án mà Chính phủ đã phê duyệt. Tích cực đẩy mạnh các hoạt động hiệu quả, thực chất nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ; tạo chuyển biến về nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, các ngành, đoàn thể và từng cán bộ, đảng viên về vị trí, tầm quan trọng của công tác PBGDPL đối với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Thứ hai, phát huy những kết quả đã đạt được của Đề án “Tăng cường PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ giai đoạn 2017-2021”, các bộ, ngành, địa phương tiếp tục duy trì hoạt động, củng cố nền tảng đã xây dựng để đưa công tác PBGDPL thành nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện thường xuyên của cấp ủy, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể ở vùng BGHĐ và từng bước nhân rộng mô hình hay, cách làm hiệu quả.
Thứ ba, chú trọng củng cố, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác tuyên truyền, PBGDPL vùng BGHĐ. Tăng cường tổ chức tập huấn, đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, phổ biến sát với địa bàn, đối tượng. Đẩy mạnh xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực và phát huy vai trò chủ thể của nhân dân để duy trì các hoạt động phục vụ công tác PBGDPL ở vùng BGHĐ.
Thứ tư, gắn công tác tuyên truyền, PBGDPL với thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng cùng các chính sách của Nhà nước đối với công tác dân tộc và vùng BGHĐ; lồng ghép trong các phong trào thi đua, các cuộc vận động ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị trong và ngoài quân đội. Đồng thời, phát huy vai trò nêu gương, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đội ngũ công chức, viên chức các ngành và cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang nhằm tạo chuyển biến vững chắc về nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân vùng BGHĐ.
Trước yêu cầu của sự nghiệp xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, quản lý nhà nước bằng pháp luật và yêu cầu xây dựng Quân đội ta trong tình hình mới, thời gian tới, toàn quân sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, PBGDPL. Đồng thời, nhằm phát huy kết quả đã đạt được của đề án, tiếp tục phát huy vai trò, vị trí của quân đội trong bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, Bộ Quốc phòng xây dựng Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở” và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 30-7-2021.
Đề án mang tính chiến lược và tầm nhìn xa, trên cơ sở phát huy hiệu quả các đề án, chương trình PBGDPL của quân đội và đúc rút kinh nghiệm trong những năm qua. Đây sẽ là một chủ trương lớn, có sự tham gia trách nhiệm, tích cực của các cấp, các ngành, các địa phương trong cả nước, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống, giúp cho mọi tổ chức, cá nhân hiểu đúng các quy định, tính nghiêm minh của pháp luật để chấp hành nghiêm túc, từng bước tạo sự đồng thuận xã hội, hình thành văn hóa pháp luật trong tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
