Đây là một công trình nghiên cứu khoa học trong suốt 40 năm của tác giả Hãn Nguyên Nguyễn Nhã, một nhà nghiên cứu chuyên sâu về đề tài Hoàng Sa-Trường Sa.
Công trình tâm huyết này dựa trên nguồn tư liệu phong phú, đa dạng được thu thập ở cả trong và ngoài nước, trong đó có tư liệu từ các văn bản mang tính lịch sử, tính pháp lý cao như châu bản triều Nguyễn, văn bản thực thi chủ quyền của chính quyền Tây Sơn, thư tịch và bản đồ cổ của nhà nước phong kiến Việt Nam, tư liệu và bản đồ cổ của phương Tây và của chính người Trung Quốc liên quan đến việc khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Nghiên cứu một cách hệ thống các nguồn tài liệu trên, nhất là các tư liệu trước năm 1909 (năm bắt đầu nảy sinh vấn đề tranh chấp chủ quyền Hoàng Sa), tác giả đã giúp bạn đọc nắm được quá trình phát hiện, chiếm hữu thật sự, thực thi chủ quyền ngay từ thế kỷ XVII của Nhà nước phong kiến Việt Nam. Điều này thể hiện qua sự quản lý, điều hành, hàng năm tổ chức các đội thuyền Hoàng Sa và Bắc Hải, khảo sát đo đạc thủy trình, vẽ bản đồ, khai thác tài nguyên, xây dựng chùa miếu, dựng bia, trồng cây, kiến tạo cơ sở hạ tầng..., xem đó là biểu tượng chủ quyền của Việt Nam ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Phương pháp nghiên cứu của tác giả tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc khách quan, tôn trọng sự thật lịch sử.
Những sử liệu này hùng hồn chứng minh: Nhà nước Việt Nam qua các thời kỳ nối tiếp nhau liên tục khẳng định chủ quyền, thực thi quản lý hành chính đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa theo nguyên tắc công khai trong hàng mấy trăm năm mà từ năm 1909 trở về trước, không có một quốc gia nào đặt ra vấn đề tranh chấp chủ quyền.
Ngoài ra, tác phẩm còn có 4 phụ lục giới thiệu niên biểu, một số văn bản, bản đồ, hình ảnh về Hoàng Sa, Trường Sa và Luật Biển được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua vào tháng 6/2012.
Đánh giá về cuốn sách, giáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng: “Đây là công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc, dựa trên những tư liệu phong phú, chứng cứ và lập luận rất khách quan. Tôi tin rằng cuốn sách sẽ đáp ứng được yêu cầu nghiên cứu, tìm hiểu của nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Tôi cũng hy vọng từ cuốn sách này, nội dung về chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa sẽ được đưa vào trong sách giáo khoa lịch sử ở các trường phổ thông”.
Đây là cuốn sách thuộc Tủ sách chuyên đề Biển-đảo Việt Nam. Trước đó, năm 2012, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã xuất bản 2 tác phẩm đầu tiên của tủ sách này là "Việt Nam và Biển Đông"; "Biển, đảo với cuộc sống của chúng ta"./.
